როგორ ვიყოთ უბედური, არაჯანმრთელი და არაეთიკური პროფესიის ბედნიერი, ჯანმრთელი და ეთიკური წევრი [ნაწილი I]

ავტორი: პატრიკ ჯ. შილცი

მთარგმნელი: გოჩა ოყრეშიძე

ძვირფასო სამართლის სტუდენტებო,

თქვენთვის მაქვს კარგი ამბავი და ცუდი ამბავი. ცუდი ამბავი ის არის, რომ პროფესია, რომელშიც ახლა შეაბიჯებთ, დედამიწის ზურგზე ერთ-ერთი ყველაზე უბედური, არაჯანსაღი და, ბევრის აზრით, არაეთიკურიც არის. კარგი ამბავი კი ის გახლავთ, რომ თქვენ შეგიძლიათ გახდეთ ამ პროფესიის ნაწილი და ამავე დროს იყოთ ბედნიერი, ჯანმრთელი და ეთიკური. მე სწორედ იმისთვის გწერთ, რათა გასწავლოთ, როგორ მიაღწიოთ ამას.

პატრიკ ჯ. შილცი*

I.          ადვოკატთა კეთილდღეობა

ადვოკატები ჩვენს საზოგადოებაში ძალიან მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ.[1] „სწორედ ადვოკატები არიან ისინი, ვინც ჩვენთვის მართავენ ცივილიზაციას - ჩვენს მთავრობებს, ჩვენს ბიზნესებს, ჩვენს კერძო ცხოვრებას.“[2] აქედან გამომდინარე, თქვენ შეიძლება იფიქროთ, რომ ძალიან ბევრი ადამიანი უნდა იყოს დაინტერესებული ადვოკატთა ფიზიკური და მენტალური ჯანმრთელობით. თუმცა, თქვენ შეცდებით, თუკი ასე იფიქრებთ.[3] ერთი ძველი ხუმრობისგან განსხვავებით,[4] მეცნიერებს ლაბორატორიის თაგვები ადვოკატებით არ ჩაუნაცვლებიათ და სამედიცინო ლიტერატურაშიც ძალიან ცოტაა ნათქვამი ადვოკატთა კეთილდღეობაზე. ამავდროულად, სამართლის ბევრი პროფესორი - როგორც მინიმუმ ისინი, რომლებიც ორმოცდაათამდე სამართლის სკოლაში ასწავლიან და თავიანთ თავს „ტოპ ოცეულში“ მოიაზრებენ - დიდად არ ღელავენ ადვოკატებზე. სულ უფრო და უფრო ხშირად ხდება, რომ ელიტარული სკოლების ფაკულტეტები დაკომპლექტებულია ისეთი პროფესორებით, რომლებსაც არ ჰქონიათ სამართლის პრაქტიკის გამოცდილება,[5] რომლებსაც ძალიან ცოტა ინტერესი აქვთ ასწავლონ სტუდენტებს, თუ როგორ განახორციელონ სამართლის პრაქტიკა,[6] და რომლებიც იშვიათად აქცევენ ყურადღებას პრაქტიკოსი იურისტების ნაშრომებს.[7] თუნდაც ჩემნაირ სამართლის პროფესორებს - რომლებსაც გააჩნიათ სამართლის პრაქტიკის მრავალწლიანი გამოცდილება, რომლებსაც უყვართ ასწავლონ სტუდენტებს და რომლებიც ძალიან არიან დაინტერესებულები ადვოკატთა საქმიანობით - ხშირად არ გააჩნიათ საჭირო ცოდნა და რესურსი იმისათვის, რათა იურიდიულ პროფესიაზე ემპირიული დაკვირვებები განახორციელონ.[8] შედეგად, სამართლებრივი ლიტერატურაც ძალიან ცოტას ამბობს ადვოკატთა ჯანმრთელობაზე.[9]

თუმცა, თუკი ვინმე ამ საკითხებს საფუძვლიანად შეისწავლის, შესაძლებელია, ადვოკატთა ბედნიერებასა და ჯანმრთელობაზე გარკვეული ინფორმაციის მოძიება. და ეს ინფორმაცია - თუმცა კი ძალიან გაფანტული და, ზოგიერთ შემთხვევაში, ძალიან შეზღუდული ღირებულების - მკაფიოდ აჩვენებს, რომ ადვოკატები არიან გასაკვირად არასახარბიელო ჯანმრთელობის მდგომარეობაში და უბედურები.

A.        ადვოკატთა ჯანმრთელობის პრობლემები

1.        დეპრესია

ადვოკატები, როგორც ჩანს, ერთ-ერთი ყველაზე დეპრესირებული ხალხია ამერიკაში. 1990 წელს, ჯონ ჰოპკინსის უნივერსიტეტთან დაკავშირებულმა მკვლევართა ჯგუფმა შეისწავლა, თუ რამდენად არის გავრცელებული კლინიკური დეპრესია (“MDD”) 104 სხვადასხვა პროფესიაში.[10] მათ აღმოაჩინეს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ მთლიანი მოსახლეობის მხოლოდ 3-5% იტანჯება კლინიკური დეპრესიით,[11] ამ დაავადების გავრცელება 10%-ს აჭარბებს ხუთ პროფესიაში: მონაცემთა შეყვანის სპეციალისტები, კომპიუტერული აღჭურვილობების ოპერატორები, მბეჭდავები, ბაღამდელი და სპეციალური აღზრდის მასწავლებლები, და ადვოკატები.[12] როდესაც გაკეთდა შედეგების შესწორება ასაკის, სქესის, განათლების და რასის/ეთნიკურობის საფუძველზე, რათა დადგენილიყო, თუ რა ხარისხით იყვნენ თითოეული პროფესიის შიგნით გარკვეული ადამიანები უფრო მეტად დეპრესირებულები, ვიდრე სხვა ისეთი ადამიანები, რომლებიც მათ ყველაზე მნიშვნელოვან სოციოდემოგრაფიულ ნიშნებს ატარებდნენ,[13] მხოლოდ სამი პროფესია აღმოჩნდა ისეთი, სადაც კლინიკური დეპრესიის მაჩვენებელმა არსებითად მოიმატა: ადვოკატები, ბაღამდელი და სპეციალური აღზრდის მასწავლებლები და მდივნები. ადვოკატები სიას სათავეში უდგანან, რადგანაც იტანჯებიან კლინიკური დეპრესიით 3.6-ჯერ უფრო ხშირად, ვიდრე არა-ადვოკატი ისეთი ადამიანები, რომლებიც მათ სოციოდემოგრაფიულ ნიშნებს ატარებენ.[14] მკვლევარებმა არ იცოდნენ, რატომ იყვნენ ადვოკატები დეპრესიულები - იმიტომ, რომ „ადამიანები კლინიკური დეპრესიის დიდი რისკით“ იურიდიული პროფესიისადმი არიან მიდრეკილები თუ სამართლის პრაქტიკა „იწვევს ან ხელს უწყობს დეპრესიას“.[15] მათ უბრალოდ იცოდნენ, რომ მიუხედავად მიზეზისა, ადვოკატები დეპრესიულები არიან.[16]

სხვა კვლევებმაც მსგავსი შედეგები აჩვენა. ვაშინგტონში მოქმედი ადვოკატების კვლევამ გამოავლინა, რომ „დასავლურ ინდუსტრიულ ქვეყნებში მცხოვრებთაგან განსხვავებით, სადაც ადამიანთა 3-9% იტანჯებოდა დეპრესიით, ვაშინგტონში მოქმედ ადვოკატთა 19% იტანჯებოდა დეპრესიის სტატისტიკურად მომატებული მაჩვენებლით“.[17] არიზონას შტატში, სტუდენტებსა და პრაქტიკოს იურისტებზე ჩატარებული კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ როდესაც სტუდენტი სამართლის სკოლაში ჩაირიცხება, იგი დეპრესიისგან იტანჯება დაახლოებით იმავე ხარისხით, რა ხარისხითაც ეს ხდება მთელ მოსახლეობაში.[18] თუმცა, სამართლის სკოლის პირველივე წლის გაზაფხულზე სტუდენტთა 32% იტანჯება დეპრესიით, ხოლო მესამე წლის გაზაფხულამდე ეს ციფრი განსაცვიფრებელ 40%-ს აღწევს.[19] უნივერსიტეტის დასრულებიდან 2 წლის შემდეგ დეპრესიის მაჩვენებელი მცირდება, თუმცა მხოლოდ 17%-მდე, ანუ დაახლოებით ორჯერ უფრო მეტ ხარისხს უტოლდება, ვიდრე ზოგადი მოსახლეობისთვის დამახასიათებელი დონე.[20]

სხვა კვლევამ, რომელმაც ვაშინგტონში და არიზონაში ჩატარებული კვლევის მონაცემები გამოიყენა, აჩვენა, რომ „მაშინ, როდესაც ნებისმიერი მენტალური დარღვევის (მათ შორის, დეპრესიაც) საბაზისო მაჩვენებელი მამაკაცებში არის 8.5% და ქალებში - 14.1%, ... მამაკაც ადვოკატებში ამ ზღვრის მიღმა დეპრესიულობას ავლენს 21%, ხოლო ქალბატონ ადვოკატებში - 16%.“[21] და ბოლოს, ჩრდილოეთ კაროლინას ადვოკატებში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ თითქმის 37%-მა განაცხადა, რომ ბოლო რამდენიმე კვირის განმავლობაში იყო დეპრესიული, ხოლო 42%-მა განაცხადა, რომ იყო მარტოსული.[22] 24%-მა კი მიუთითა, რომ გასული წლის განმავლობაში ყოველთვიურად, მინიმუმ, სამჯერ მაინც განიცდიდა დეპრესიისგან გამოწვეულ უარყოფით შედეგებს (როგორიც არის მადის დაკარგვა, ინსომნია, სუიციდისკენ მიდრეკილი ფიქრები და მძაფრი სისუსტე).[23]

2.        შფოთვა და სხვა ფსიქიკური პრობლემები

დეპრესია არ არის ერთადერთი ემოციური დარღვევა, რომელიც ადვოკატებში უფრო ხშირად შეიმჩნევა, ვიდრე, ზოგადად, მოსახლეობაში. არიზონას კვლევამ, ასევე, აჩვენა, რომ იურიდიული ფაკულტეტის სტუდენტებსა და ადვოკატებს შორის მომატებული ხარისხით ვლინდება შფოთვები, აგრესია და პარანოია.[24] ჩრდილოეთ კაროლინას ადვოკატების 25%-ზე მეტი აცხადებს, რომ მათ განუცდიათ ფიზიკური სიმპტომები, რაც გამოწვეული იყო მომატებული შფოთვებით (მათ შორის, ხელების კანკალი, გულის აჩქარება, ხელების ოფლიანობა და გულის წასვლა), უკანასკნელი ერთი წლის განმავლობაში, მინიმუმ, თვეში სამჯერ.[25] და ვაშინგტონის კვლევამ აჩვენა შფოთვის, სოციალური გაუცხოების და იზოლაციის, აკვიატებული შიშების, პარანოიდული აზრების, ინტერპერსონალური სენსიტიურობის, ფობიური შფოთვების და აგრესიულობის ნიშნები „უკიდურესად საშიშ“ ხარისხში - ადვოკატებისათვის ეს ციფრი იყო ქვეყნის საშუალო მაჩვენებელზე რამდენიმეჯერ მომატებული.[26] მაგალითად:

საბაზისო მაჩვენებელი [ზოგადად მოსახლეობაში] აკვიატებული შიშების არის 1.4-2%, თუმცა მამაკაც ადვოკატთა 21% და ქალბატონ ადვოკატთა 15% კვლევაში ხვდება ამ სტატისტიკურ ზღვარს მიღმა. იგივე ვითარება გვხვდება, ზოგადად, შფოთვების მიმართულებითაც, სადაც საბაზისო მაჩვენებელი არის 4%, მაშინ როცა მამაკაც ადვოკატთა 30% და ქალბატონ ადვოკატთა 20% დასახელებულ ზღვარს ცდება.[27]

ზედმეტი უნდა იყოს იმის აღნიშვნა, რომ ეს კვლევები „არსებითად მიუთითებს იმაზე, რომ პროფესია ოპერირებს ფსიქოლოგიური დარღვევების ძალიან მაღალ ზღვარზე“.[28]

3.        ალკოჰოლსა და ნივთიერებებზე დამოკიდებულება

ადვოკატები, როგორც აღმოჩნდა, არიან ძალიან მძიმე მსმელები. ჩრდილოეთ კაროლინას კვლევამ აჩვენა, რომ ადვოკატთა თითქმის 17%-მა აღიარა, რომ ყოველდღიურად სვამს სამიდან ხუთამდე სხვადასხვა დასახელების ალკოჰოლურ სასმელს.[29] ერთ-ერთმა მკვლევარმა საკმაოდ თავშეკავებულად მიუთითა, რომ დაახლოებით ადვოკატთა 15% არის ალკოჰოლზე დამოკიდებული.[30] ვაშინგტონის ადვოკატთა კვლევამ აჩვენა, რომ 18% არის „პრობლემატური მსმელი“, რიცხვი, „რომელიც თითქმის ორჯერ აღემატება აშშ-ში ზრდასრულ ადამიანთა შორის ალკოჰოლზე დამოკიდებულების ან მისი ზედმეტი მოხმარების ზოგად მაჩვენებელს, რაც არის 10%.“[31] მეტიც, ვაშინგტონის კვლევამ „გამოავლინა, რომ ადვოკატთა შემაშფოთებლად დიდი ნაწილი მიდრეკილია ალკოჰოლთან დაკავშირებული პრობლემების განვითარებისაკენ.“[32]

ძალიან ცოტაა ცნობილი, თუ რა სიხშირით მოიხმარენ ადვოკატები ნარკოტიკულ საშუალებებს, თუმცა ის ცოტაც, რაც ცნობილია, არ იძლევა ოპტიმიზმის საფუძველს. ვაშინგტონის კვლევამ აჩვენა, რომ ადვოკატთა 26%-ს ერთხელ მაინც გაუსინჯავს კოკაინი, რაც მოსახლეობის ზოგად მაჩვენებელს ორჯერ აღემატება.[33] თუმცა, ისიც მართალია, რომ ვაშინგტონის კვლევამ აჩვენა, რომ მხოლოდ ადვოკატთა 1%-ს აქვს კოკაინის მომეტებული დოზა მიღებული, რაც ჩამორჩება ზრდასრული მოსახლეობის ზოგად 3%-იან მაჩვენებელს.[34] თუმცა, ეს არ შეიძლება იყოს სიხარულის მიზეზი. ვაშინგტონის კვლევის მიხედვით, ვაშინგტონის ადვოკატთა მესამედი იტანჯება დეპრესიით, სმის პრობლემით და კოკაინის ზედმეტი მოხმარებით.[35] არ არსებობს მიზეზი ვივარაუდოთ, რომ ვაშინგტონის ვითარება ანომალიას წარმოადგენს.[36]

4.        განქორწინება

ქორწინება კარგია ადამიანებისათვის. „ქორწინებასთან დაკავშირებული კვლევა განსაცვიფრებელია. ათწლეულების განმავლობაში, კვლევები აჩვენებს, რომ დაქორწინებული ადამიანები უფრო დიდხანს ცოცხლობენ და აქვთ სხვადასხვა ფიზიკური და ფსიქოლოგიური დაავადებების ნაკლები რისკი, ვიდრე დაუქორწინებელ ადამიანებს.“[37] ასევე, დაქორწინებული ადამიანები უფრო მეტად კმაყოფილები არიან თავიანთი კარიერული მიღწევებით, ვიდრე ადამიანები, რომლებიც მარტო ცხოვრობენ.[38] ჩრდილოეთ კაროლინას კვლევამ დაადასტურა, რომ რაც სიმართლეა ზოგადად მოსახლეობისათვის, ასევე სიმართლეა, კონკრეტულად, ადვოკატებისათვის: ადვოკატებს შორის „სტატუსის შეცვლა დაუქორწინებლიდან დაქორწინებულზე პირდაპირ ზრდის ბედნიერების და ცხოვრებით კმაყოფილების ხარისხს. ქორწინება ასევე ზრდის სამსახურით და კარიერით კმაყოფილების ხარისხს და აუმჯობესებს ჯანმრთელობას.“[39] ჩრდილოეთ კაროლინას კვლევამ დაუქორწინებელი ადვოკატები გამოყო, როგორც ადვოკატთა სამი კატეგორიიდან ერთ-ერთი, რომლებიც ყველაზე უფრო უკმაყოფილოები არიან თავიანთი ცხოვრებით.[40]

ამის მსგავსად, განქორწინება ცუდია ადამიანებისათვის, როგორც ფიზიკურად, ისე ფსიქოლოგიურად (და ქალბატონებისათვის, ასევე, ეკონომიკურად).[41] ისინი, ვინც განქორწინდებიან, უფრო ადრე კვდებიან, ვიდრე ისინი, ვინც არასოდეს დაქორწინებულან ან ისინი, ვინც ინარჩუნებს ქორწინებას.[42] მართლაც, განქორწინების გავლენა სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე „მხოლოდ მცირედით ნაკლებად მავნებელია... ვიდრე ყოველდღიურად ერთი კოლოფი სიგარეტის მოწევა.“[43] განქორწინებული ადამიანები უფრო ხშირად იტანჯებიან სიმსივნით, კარდიოვასკულარული დაავადებებით, ინფექციური დაავადებებით, რესპირატორული დაავადებებით, მომნელებელი სისტემის დაავადებებით და სხვა მძიმე მდგომარეობებით, ვიდრე მარტოხელა, დაქორწინებული ან დაქვრივებული ადამიანები.[44] განქორწინებული ადამიანები უფრო მეტად არიან მიდრეკილნი ალკოჰოლის ზედმეტი მოხმარებისა და ალკოჰოლდამოკიდებულებისაკენ, ვიდრე ისინი, რომლებიც არასოდეს განქორწინებულან.[45] ფსიქოლოგიურად, განქორწინება დამანგრეველია: „ყველა იმ სოციალურ ფაქტორს შორის, რომლებიც დაკავშირებულია მოსახლეობაში ფსიქიატრიული დარღვევების დაწყებასთან, ან ფსიქოპათოლოგიასთან, არცერთი ჩანს ისეთი არსებითი, როგორიც არის ქორწინების სტატუსი.“[46] ადამიანები, რომლებიც გაცილდნენ ერთმანეთს ან განქორწინდნენ, იტანჯებიან ფსიქიკური დაავადებებით (როგორებიცაა დეპრესია და შიზოფრენია) გაცილებით უფრო ხშირად, ვიდრე მარტოხელა, დაქორწინებული ან დაქვრივებული ადამიანები.[47] მაგალითად, მამაკაცები, რომლებიც გაცილებულები ან განქორწინებულები არიან, ჰოსპიტალებში ფსიქიატრიული დაავადებების სამკურნალოდ ოცდაერთჯერ უფრო ხშირად ხვდებიან, ვიდრე დაქორწინებული მამაკაცები.[48] და არ უნდა იყოს გასაკვირი, რომ განქორწინებულ ადამიანებში სუიციდის მაჩვენებელი თითქმის სამჯერ უფრო მეტია, ვიდრე დაქორწინებულებში და არსებითად აღემატება იმ ადამიანთა მაჩვენებლებს, რომლებიც არასოდეს დაქორწინებულან ან არიან დაქვრივებულები.[49]

მიუხედავად იმისა, რომ ემპირიული კვლევები საკმაოდ იშვიათია, მაინც არსებობს გარკვეული გარემოებები, რომლებიც მიუთითებენ, რომ განქორწინების მაჩვენებელი ადვოკატებს შორის უფრო დიდია, ვიდრე სხვა პროფესიონალებში.[50] ფელისია ბეიკერ ლეკლერმა, ნოტრ დამის თანამედროვე საზოგადოების კვლევის ცენტრიდან, შეადარა ადვოკატებსა და ექიმებს შორის განქორწინების შემთხვევები 1990 წლის აღწერის შედეგებზე დაყრდნობით. ლეკლერმა აღმოაჩინა, რომ განქორწინებულ ადვოკატთა პროცენტული მაჩვენებელი უფრო მაღალია, ვიდრე განქორწინებულ ექიმთა პროცენტული მაჩვენებელი და ეს განსხვავება განსაკუთრებით თვალშისაცემია ქალებში.[51]

მაგალითად, 16%-ზე მეტი იმ ქალი ადვოკატებისა, რომლებიც 35-49 წლის არიან, განქორწინებულები არიან, რაც ჩამორჩება იმავე ასაკის მქონე ქალ ექიმებში დაფიქსირებულ 11%-იან მაჩვენებელს. ამის მსგავსად, 50-64 წლის ასაკის ქალი ადვოკატების 24% განქორწინებულია, რაც ჩამორჩება ქალ ექიმებში არსებულ 15%-იან მაჩვენებელს.

ლეკლერის მიგნებები შეესაბამება განქორწინებული ქალების თემაზე ჩატარებულ ადრინდელ კვლევებსაც. ამ კვლევამ აჩვენა, რომ ქალებს, რომლებმაც უმაღლესი განათლება მიიღეს - კატეგორია, რომელიც რა თქმა უნდა მოიცავს იურისტებსაც - აქვთ არსებითად უფრო მაღალი განქორწინების მაჩვენებელი, ვიდრე ზოგადად სხვა ქალებს.[52] კვლევამ ასევე დაადგინა, რომ კარგი ზოგადი განათლების მქონე ქალებს შორის, ქალი იურისტების განქორწინების მაჩვენებელი არსებითად მაღალი იყო, ვიდრე ქალი ექიმებისა და პროფესორების განქორწინების მაჩვენებელი. კერძოდ, ქალი იურისტების განქორწინების მაჩვენებელი ორჯერ აღემატება ქალი ექიმების განქორწინების მაჩვენებელს და 25%-დან 40%-მდე უფრო მაღალია, ვიდრე უმაღლესი განათლების დაწესებულებებში მასწავლებელ ქალთა განქორწინების მაჩვენებელი.[53] კვლევამ ასევე დაადგინა, რომ მათი პირველი ქორწინების დასრულების შემდეგ, ქალ ადვოკატებს მნიშვნელოვნად ნაკლები შანსი აქვთ ხელახლა დაქორწინდნენ, ვიდრე ქალ ექიმებს და პროფესორებს.[54]

5.        სუიციდი

ადვოკატები გაცილებით უფრო ხშირად ფიქრობენ თვითმკვლელობაზე და გაცილებით უფრო ხშირად იკლავენ თავს, ვიდრე არაადვოკატები.[55] შრომის უსაფრთხოებისა და ჯანმრთელობის ეროვნული ინსტიტუტის მიერ 26,000-ზე მეტი თეთრკანიანი მამაკაცის გარდაცვალების მოწმობების ანალიზმა აჩვენა, რომ თეთრკანიანი მამაკაცი ადვოკატების თვითმკვლელობის მაჩვენებელი, შესაძლოა, ორჯერ აღემატებოდეს სხვა თეთრკანიანი მამაკაცებისას, თუმცა კი მონაცემებთან დაკავშირებული პრობლემების გამო რამის გადაჭრით თქმა შეუძლებელია.[56] ვაშინგტონში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ იურისტები უფრო მეტად განიცდიან სუიციდურ ფიქრებს, ვიდრე ზოგადად მოსახლეობა და არიან „უფრო მეტი რისკის ქვეშ, არა მხოლოდ იმოქმედონ სუიციდური ფიქრების გავლენით, არამედ, ასევე, რომ მათი ეს მცდელობა აღმოჩნდება სასიკვდილო“.[57] ჩრდილოეთ კაროლინას კვლევამ აჩვენა, რომ ადვოკატთა 11%-ს ჰქონდა თვითმკვლელობის აზრები თვეში ერთხელ მაინც გასული წლის განმავლობაში.[58]

6.        ფიზიკური ჯანმრთელობა

ხელმისაწვდომი, უკიდურესად შეზღუდული ინფორმაცია მიუთითებს, რომ იურისტების ფიზიკური ჯანმრთელობა შესაძლოა, არ იყოს ბევრად უკეთესი, ვიდრე მათი ემოციური ჯანმრთელობა. იურისტების მნიშვნელოვანი რაოდენობა მიუთითებს დეპრესიისა და შფოთვის ფიზიკურ სიმპტომებზე, როგორიცაა მადის დაკარგვა, ხელების კანკალი, გულის აჩქარება და სხვა.[59] გარდა ამისა, ადვოკატები, როგორც ჩანს, ბევრს არ ვარჯიშობენ[60] და მნიშვნელოვან რაოდენობას აწუხებს წყლულები, კორონარული არტერიის დაავადებები და ჰიპერტენზია.[61]

ერთმა შემაშფოთებელმა კვლევამ, რომელიც ჩატარდა ქალ ადვოკატებზე, რომლებმაც დაამთავრეს კალიფორნიის უნივერსიტეტის სამართლის სკოლა დეივისში 1969-დან 1985 წლამდე, დაადგინა, რომ მათ, ვინც ორსულობის დროს კვირაში ორმოცდახუთ საათზე მეტს მუშაობდა, სამჯერ მეტი აბორტი ჰქონდათ, ვიდრე მათ, ვინც კვირაში ოცდათხუთმეტ საათზე ნაკლებს მუშაობდა.[62] როგორც ქვემოთაა აღწერილი,[63] კვირაში ორმოცდახუთი საათის განმავლობაში მუშაობა იურიდიულ პროფესიაში არა მხოლოდ გავრცელებულია, არამედ ზოგიერთ სექტორში, განსაკუთრებით დიდ ფირმებში, თითქმის ნახევარ განაკვეთადაც კი ითვლება.[64]

საერთო ჯამში, ადვოკატები არაჯანსაღ ჯგუფს წარმოადგენენ. მკვლევრებმა არ იციან, არის თუ არა იურისტთა პროფესია არაჯანსაღი იმიტომ, რომ არაჯანსაღი ადამიანები ირიცხებიან იურიდიულ პროფესიაში, თუ იურიდიული საქმიანობა აქცევს ჯანმრთელ ადამიანებს არაჯანსაღად.[65] მაგრამ, ცოტა მკვლევარი, რომელმაც შეისწავლა იურიდიული პროფესია, ერთხმად აღნიშნავს, რომ იურისტებს, როგორც ჯგუფს, ჯანმრთელობის საოცრად ცუდი მდგომარეობა აქვთ.

B.        ადვოკატთა პროფესიული უკმაყოფილება

იმ ადამიანებს, რომლებსაც ასეთი ცუდი ჯანმრთელობა აქვთ, რომლებსაც ასეთი მასშტაბის დეპრესია, შფოთვა, ალკოჰოლიზმი, ნარკომანია, განქორწინება და სუიციდი აწუხებთ, თეორიულად, რა თქმა უნდა, უნდა იყვნენ უბედურები. აქედან გამომდინარე, არ უნდა იყოს გასაკვირი, რომ იურისტები მართლაც უბედურები არიან და არც ის არის გასაკვირი, რომ მათი უბედურების წყარო ერთია, რაც მათ საერთო აქვთ: მუშაობა. „შრომითი კმაყოფილება გავლენას ახდენს ცხოვრებით კმაყოფილებაზე“.[66] თითქმის ერთი საუკუნის წინ რუსმა დრამატურგმა მაქსიმ გორკიმ დაწერა: „როდესაც მუშაობა სიამოვნებაა, ცხოვრება მშვენიერია! როდესაც მუშაობა ვალდებულებაა, ცხოვრება მონობას ემსგავსება!“.[67] თუ გორკი მართალი იყო, მაშინ ბევრი ადვოკატისთვის ცხოვრება „მონობაა“, რადგან „ადვოკატებს შორის სამსახურით უკმაყოფილება ფართოდ არის გავრცელებული, ღრმაა და უარესდება“.[68]

კვლევამ კალიფორნიელ ადვოკატებზე, რომელიც ჩაატარა სამოქალაქო სამართლიანობის RAND ინსტიტუტმა, აჩვენა, რომ „მხოლოდ ნახევარი ამბობს, რომ თუ თავიდან ექნებოდათ არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობა, ისევ ადვოკატები გახდებოდნენ“.[69] ზოგადად, კალიფორნიელი იურისტების შესახებ დადგინდა, რომ ისინი არიან „ღრმად პესიმისტურად განწყობილნი იურიდიული პროფესიისა და მისი მომავლის მიმართ“.[70] ჩრდილოეთ კაროლინას ადვოკატების გამოკითხვამ მსგავსი შედეგები აჩვენა. ჩრდილოეთ კაროლინას ადვოკატების თითქმის მეოთხედმა განაცხადა, რომ მათ ხელახლა რომ მიეცეთ არჩევანის შესაძლებლობა, ისინი ადვოკატები არ გახდებოდნენ; თითქმის ნახევარმა თქვა, რომ მათ იმედი აქვთ, რომ საადვოკატო საქმიანობას კარიერის დასრულებამდე დატოვებენ; და 40%-ზე მეტმა თქვა, რომ არ ურჩევდა თავის შვილებს ან სხვა კვალიფიციურ პირებს იურიდიულ პროფესიაში შესვლას.[71] მსგავსად, ეროვნულ გამოკითხვაში, რომელიც „ეროვნულმა სამართლის ჟურნალმა“ ჩაატარა, გამოკითხულთა მესამედზე ნაკლები იყო „ძალიან კმაყოფილი“ საკუთარი კარიერით.[72]

მიჩიგანის სამართლის სკოლა, თითქმის, 30 წლის განმავლობაში ატარებდა საკუთარი სტუდენტების კვლევას, მათი სწავლის დასრულებიდან 5 წლის განმავლობაში.[73] უკანასკნელი კვლევა, რომლის შედეგებიც გამოქვეყნდა, ჩატარებულია 1996 წელს.[74] თავიანთი უმაღლესი განათლების კარგი რეპუტაციიდან გამომდინარე, მიჩიგანის კურსდამთავრებულებს სხვა სტუდენტებთან შედარებით დასაქმების უფრო მეტი ვარიანტი უნდა ჰქონდეთ და, შესაბამისად, ისინი უნდა იყვნენ ამერიკაში ერთ-ერთი ყველაზე კმაყოფილი პრაქტიკოსი იურისტები. თუმცა, ყოველწლიური დაკვირვების შედეგები აჩვენებს, რომ, ზოგადად, კარიერით კმაყოფილება არის გასაკვირად დაბალი და დროთა განმავლობაში კიდევ უფრო მცირდება, მინიმუმ, იმ ადვოკატებისათვის, რომლებიც საქმიანობას კერძო პრაქტიკაში ახორციელებენ.

მაგალითად, იმ კურსდამთავრებულთა პროცენტულობა, რომლებიც დამოუკიდებელ პრაქტიკას ეწევიან ან დასაქმებულები არიან იურიდიულ ფირმაში, რომელსაც ჰყავს 50 ან ნაკლები ადვოკატი, და რომლებიც სწავლის დასრულებიდან 5 წლის შემდეგ „საკმაოდ კმაყოფილები“ არიან თავიანთი კარიერით,[75] 1976-1977 წლის კლასისათვის 45% იყო, ხოლო 1990-1991 წლის კლასისათვის 37%-მდე შემცირდა.[76] იმ კურსდამთავრებულთა პროცენტული მაჩვენებელი, რომლებიც მუშაობდნენ იურიდიულ ფირმაში 51 ან უფრო მეტი ადვოკატით და რომლებიც „საკმაოდ კმაყოფილები“ იყვნენ თავიანთი კარიერით, შემცირდა 53%-დან, რაც დაფიქსირდა 1976-1977 წლის კლასისათვის, 30%-მდე 1990-1991 წლის კლასისათვის.[77] მიჩიგანის სამართლის სკოლის კვლევის რბილად ნათქვამი სიტყვებით რომ ვთქვათ „ეს სურათი საკმაოდ პესიმისტურია“.[78]

ადვოკატთა კარიერული კმაყოფილების შესახებ ყველაზე ამომწურავი მონაცემები მომზადდა სამი ეროვნული გამოკითხვით, რომელიც ჩატარდა ამერიკის ადვოკატთა ასოციაციის ახალგაზრდა იურისტთა განყოფილების (ABA) ეგიდით. პირველმა კვლევამ, რომელიც ჩატარდა 1984 წელს, გამოიკითხა ყველა ასაკის 3000 ადვოკატი, რომელთაგან ზოგი იყო ABA-ს წევრი, ზოგიც არა - შრომით კმაყოფილებაზე და ბევრ სხვა საკითხზე.[79] ABA-ს ცნობით, ეს იყო „იურისტის პროფესიის პირველი სიღრმისეული კვლევა, რათა ზუსტად შესწავლილიყო პროფესიის მდგომარეობა და დადგენილიყო კარიერული უკმაყოფილების ხარისხი“.[80] მეორე გამოკითხვამ, რომელიც ჩატარდა 1990 წელს, ხელახლა გამოიკვლია ისინი, ვინც უკვე უპასუხეს 1984 წლის კვლევას და ასევე გამოკითხა 1000-ზე მეტი სხვა ადვოკატი, რომლებიც ადვოკატთა ასოციაციის წევრები გახდნენ 1984 წლის გამოკითხვის დასრულების შემდეგ.[81] მესამე კვლევა, რომელიც 1995 წელს ჩატარდა, შედარებით უფრო ლიმიტირებული იყო. გამოკითხვა ჩატარდა, მხოლოდ ABA-ს წევრ „ახალგაზრდა ადვოკატებს“ შორის, რომლებშიც იგულისხმებოდნენ 36 წლის ასაკამდე ან ის ადვოკატები, რომლებიც ადვოკატთა ასოციაციის წევრები გახდნენ არაუმეტეს 3 წლით ადრე.[82] მეტიც, 1995 წლის კვლევის ფოკუს ჯგუფი იყო უფრო ვიწრო, ვიდრე 1984 და 1990 წლების კვლევების შემთხვევაში.[83]

ერთობლიობაში, კვლევები აჩვენებს ადვოკატთა პროფესიული კმაყოფილების არსებით შემცირებას. 1984 წელს ადვოკატთა 41%-მა თქვა, რომ ისინი „ძალიან კმაყოფილები“ იყვნენ თავიანთი სამსახურით; 1990 წელს, გამოკითხულ ადვოკატთა მხოლოდ 33% იყო „ძალიან კმაყოფილი“,[84] რაც 20%-იან შემცირებას ნიშნავს სულ რაღაც 6 წლიან პერიოდში. ამის საპირისპიროდ, იმ ადვოკატთა რიცხვმა, რომლებიც თავიანთი სამსახურით „ძალიან უკმაყოფილოები“ იყვნენ, მოიმატა 1984 წლის 3%-იანი მაჩვენებლიდან, 5%-იან მაჩვენებლამდე 1990 წელს.[85] უკმაყოფილება იყო არსებითად გავრცელებული. 1990 წლის კვლევის სიტყვებით რომ ვთქვათ: 

უკანასკნელი ექვსი წლის განმავლობაში, ადვოკატთა უკმაყოფილების ხარისხი მთლიანად პროფესიაში გაიზარდა. ამჟამად ადვოკატები თავიანთ უკმაყოფილებას გამოხატავენ ყველა პოზიციიდან - როგორც პარტნიორები, ისე, შედარებით, უმცროსი პოზიციის იურისტები. არსებითად ეს ვითარებაა ყველა ზომის იურიდიულ ფირმაში - ყველაზე დიდებში და ყველაზე პატარებში.[86]

სამსახურით კმაყოფილების შემცირება კიდევ უფრო დრამატული იყო იმ ადვოკატებს შორის, რომლებიც 1984 და 1990 წლებში იყვნენ გამოკითხულნი. როგორც აღინიშნა, 1984 წელს მათგან 40% „ძალიან კმაყოფილი“ იყო, ხოლო 3% „ძალიან უკმაყოფილო“. მხოლოდ ექვსი წლის შემდეგ, ამავე ადვოკატების 29% იყო „ძალიან კმაყოფილი“, ხოლო „ძალიან უკმაყოფილო“ ადვოკატების რიცხვი გაიზარდა 8%-მდე.[87] როგორც კვლევაში აღინიშნა, ამ ადვოკატებს შორის სამსახურით უკმაყოფილების მკვეთრი ზრდა განსაკუთრებით შემაშფოთებელია, იმის გათვალისწინებით, რომ ისინი „კარიერულად უფრო წინ იყვნენ, უკეთეს პოზიციებზე მუშაობდნენ და 1990 წელს უფრო მეტ ფულს გამოიმუშავებდნენ, ვიდრე 1984 წელს“.[88]

იმის გამო, რომ 1995 წლის გამოკითხვამ დასვა უფრო ნაკლები და განსხვავებული კითხვები და გამოიკვლია მხოლოდ ABA-ს ახალგაზრდა წევრები, ძნელია მისი შედეგების შედარება წინა ორ კვლევასთან. მაგრამ 1995 წლის შედეგები, თავისთავად, საკმაოდ შემაშფოთებელი იყო. მიუხედავად იმისა, რომ 1995 წელს გამოკითხულმა ადვოკატებმა ახლახან დაიწყეს იურიდიული კარიერა, 27%-ზე მეტი უკვე იყო „საკმაოდ“ ან „ძალიან“ უკმაყოფილო იურიდიული პრაქტიკით; მხოლოდ დაახლოებით 20% იყო „ძალიან“ კმაყოფილი.[89] ახალგაზრდა ადვოკატების თითქმის მესამედმა თქვა, რომ ისინი „მტკიცედ“ განიხილავდნენ თავიანთი ამჟამინდელი თანამდებობის დატოვებას მომდევნო ორი წლის განმავლობაში, ხოლო თითქმის კიდევ ერთმა მესამედმა თქვა, რომ „შეიძლება“ განეხილათ ეს.[90]

კარიერით კმაყოფილების სტატისტიკასთან დაკავშირებით უნდა აღინიშნოს ორი გარემოება. პირველი, მიუხედავად იმისა, რომ კვლევების უმეტესობა მიუთითებს,[91] რომ ადვოკატებს შორის კარიერით კმაყოფილების მაჩვენებელი შედარებით დაბალია და ის კიდევ უფრო მცირდება, არსებობს კვლევები, რომლებიც საპირისპიროს აჩვენებს.[92] მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანია ჩიკაგოს ადვოკატების უახლესი კვლევა, რომელიც ჩაატარეს ჯონ ჰეინცმა, ქეთლინ ჰალმა და ავა ჰარტერმა.[93] ჩიკაგოს კვლევა არ იყო უშუალოდ კარიერით კმაყოფილების კვლევა, ამის ნაცვლად, ადვოკატებს ჩაუტარდათ ხანგრძლივი პირადი ინტერვიუები და მრავალ საკითხზე გამოკითხვისას, დაუსვეს რამდენიმე შეკითხვა კარიერით კმაყოფილების შესახებ. ჩიკაგოს იურისტებმა გამოავლინეს შრომით კმაყოფილების ისეთი ხარისხი, როგორსაც ავლენენ ამერიკელები საქმიანობის სხვა სფეროში.[94] ჩიკაგოს ადვოკატების 84% იყო „ძალიან კმაყოფილი“ ან „კმაყოფილი“, დაახლოებით 10% იყო „ნეიტრალური“, 5% იყო „უკმაყოფილო“ და 2%-ზე ნაკლები იყო „ძალიან უკმაყოფილო“.[95]

ჩიკაგოს კვლევის ავტორებმა აღნიშნეს, რომ მათი დასკვნები „ეწინააღმდეგებოდა დამკვიდრებულ ძირითად მიდგომებს და აკადემიურ სპეკულაციებს“.[96] თუმცა, ავტორებს არ უცდიათ აეხსნათ ეს განსხვავება, გარდა ვარაუდისა, რომ „სამართლის პროფესორებს, შეიძლება, კომფორტულ ვითარებაში აყენებს იმის რწმენა, რომ პრაქტიკოსი იურისტები უბედურები არიან“, რადგან სამართლის პროფესორებმა, შეიძლება, „უკეთესად იგრძნონ თავი მათი სავარაუდო (თუმცა არა რეალური) ფინანსური მსხვერპლთან დაკავშირებით“, და რომ „საზოგადოებას, შეიძლება, მოეწონოს იმის დაჯერება, რომ იურისტები უბედურები არიან, რადგან მათი მოსაზრებით ეს სავსებით დამსახურებულია“.[97] ამ განმარტების პრობლემა ის არის, რომ იურისტებს შორის კარიერით კმაყოფილების შემცირებაზე სამართლის პროფესორები და ფართო საზოგადოება კი არ მიუთითებს, არამედ თავად იურისტები აკეთებენ ამგვარ განცხადებებს ისეთი მეგობრული ორგანიზაციების მიერ ჩატარებულ კვლევებში, როგორიც არის ABA. [98]

მეორე, რაც ზემოთ აღწერილ მონაცემებთან დაკავშირებით უნდა აღინიშნოს, არის ის, რომ ყველა ეს სტატისტიკა ეხება იურისტების კარიერული უკმაყოფილების საერთო დონეს. თუმცა მნიშვნელოვანია გვესმოდეს, რომ კარიერული უკმაყოფილება თანაბრად არ არის განაწილებული მთელ პროფესიაში. იურისტები პრაქტიკის ზოგიერთ სფეროში უფრო ბედნიერები არიან, ვიდრე იურისტები პრაქტიკის სხვა სფეროებში.[99] და „ადვოკატები დიდ იურიდიულ ფირმებში, ხშირად, ყველაზე ნაკლებად ბედნიერები არიან“. ეს სიმართლეა როგორც პარტნიორებთან, ისე ჩვეულებრივ იურისტებთან მიმართებით.[100]

1997 წელს ბოსტონის რეგიონში მოღვაწე იურისტების კვლევამ აჩვენა, რომ დიდ იურიდიულ ფირმებში დასაქმებული იურისტები ყველაზე ნაკლებად ბედნიერები იყვნენ შესწავლილ იურისტთა რვა კატეგორიაში.[101] ჩიკაგოში ჩატარებულმა კვლევამ, ზოგადად, ადვოკატებს შორის კარიერული კმაყოფილების მაღალი მაჩვენებელი დააფიქსირა, თუმცა აღმოჩნდა, რომ „ძალიან კმაყოფილ რესპონდენტთა პროცენტი ათი ერთეულით დაბალია მსხვილ ფირმათა კატეგორიაში, ვიდრე პრაქტიკის ნებისმიერ სხვა სფეროში“.[102] ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში, მიჩიგანის სამართლის სკოლამ აღმოაჩინა, რომ კარიერული კმაყოფილება ახალ კურსდამთავრებულებს შორის, რომლებიც დიდ იურიდიულ ფირმებში არიან დასაქმებულები მცირდება და, ერთიანობაში, „უფრო დაბალია ნებისმიერ სხვა დასაქმებულ ჯგუფებთან შედარებით“.[103] ჰილდებრანდტი, დიდი ფირმების ერთ-ერთი უმსხვილესი და ყველაზე კარგი რეპუტაციის მქონე კონსულტანტი, 1998 წელს იტყობინება, რომ „მიუხედავად იმისა, რომ იურისტებს უხდიან რეკორდულ ხელფასებს, მათი საერთო კეთილდღეობა ისტორიულ მინიმუმამდეა დასული“.[104] Wall Street Journal-მა ცოტა ხნის წინ გაავრცელა ინფორმაცია მსხვილი ფირმების მცდელობებზე შეაჩერონ „ახალგაზრდა იურისტების გადინება,“ რომლებიც იმდენად „გათიშულნი არიან პრაქტიკით,“ რომ ისინი ტოვებენ თავიანთ ექვსნიშნა ხელფასებს.[105] ABA-ს 1995 წლის კვლევამ, რომელიც ჩატარდა ახალგაზრდა ადვოკატებს შორის, აჩვენა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ერთ ან ორ კაციან იურიდიულ ფირმაში დასაქმებულ ადვოკატთა 24% და შვიდიდან ოცდახუთ კაციან იურიდიულ ფირმებში დასაქმებულ ადვოკატთა 14% „დარწმუნებულია, რომ არ შეიცვლიდა სამსახურს“ მომდევნო ორი წლის განმავლობაში, 150 ან მეტ კაციან იურიდიულ ფირებში დასაქმებულ ადვოკატთა მხოლოდ 1% არის მსგავსად ერთგული თავისი სამსახურისა.[106] და მაშინ, როცა ადვოკატთა 26% შვიდიდან ოცდახუთ კაციანი იურიდიულ ფირმაში და დაახლოებით 30% ერთიდან ორ კაციან იურიდიულ ფირმაში „მტკიცედ“ განიხილავს სამუშაოს შეცვლას მომდევნო ორი წლის განმავლობაში, უმსხვილეს ფირმებში ადვოკატთა 37%-ზე მეტს სურდა, ამის მსგავსად, სამსახურის დატოვება.[107] მოკლედ, მსხვილ ფირმებში ახალგაზრდა იურისტებს შორის, მხოლოდ, დაახლოებით, 1% იყო მტკიცედ მოწოდებული დარჩენილიყო ფირმაში მინიმუმ ორი წლის განმავლობაში, ხოლო თითქმის 40%-ს ჰქონდა დიდი ინტერესი სხვაგან ემუშავა.

ასევე მრავლისმთქმელია ის გარემოება, რომ ადვოკატები, რომლებიც ტოვებენ დიდ იურიდიულ ფირმებს, იშვიათად მიდიან სამუშაოდ სხვა დიდ იურიდიულ ფირმებში. ერთ-ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ ადვოკატებს, რომლებიც დაინტერესებულები იყვნენ შეეცვალათ თავიანთი სამსახური „კითხეს დაესახელებინათ იურიდიული ფირმის ტიპი ან სხვა სამსახური, სადაც აპირებდნენ დასაქმებას, დიდ იურიდიულ ფირმებში დასაქმებულ ადვოკატთა მხოლოდ მცირე პროცენტულობამ განაცხადა, რომ აპირებენ სხვა დიდი იურიდიულ ფირმაში დასაქმებას“.[108] ამავდროულად, „საშუალო და მცირე იურიდიულ ფირმებში დასაქმებული იურისტებისგან თითქმის არავინ იყო დაინტერესებული საქმიანობა გაეგრძელებინა დიდ იურიდიულ ფირმაში“.[109] კიდევ ერთმა სხვა კვლევამ აჩვენა, რომ ჩიკაგოს დიდი იურიდიული ფირმებიდან წამოსულმა იურისტთა მხოლოდ 5%-მა განაგრძო საქმიანობა ჩიკაგოს სხვა დიდ იურიდიულ ფირმაში; უმეტესობა დასაქმდა პატარა იურიდიულ ფირმაში ან კომპანიაში შიდა იურისტად.[110]

ბევრი დიდი იურიდიული ფირმის პარტნიორიც უკმაყოფილოა. მართლაც, „იურიდიული ფირმის ბედნიერი პარტნიორი დღესდღეობით იშვიათობაა“.[111] 1997 წელს ამერიკის 125 უმსხვილეს იურიდიულ ფირმას შორის ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ იმ პარტნიორთა/იურისტთა ერთი მესამედი, რომლებმაც, ბევრის მოსაზრებით, უკვე მიაღწიეს თავიანთ პროფესიაში უმაღლეს წარმატებას - აირჩევდა სხვა პროფესიას, თუკი ამის შესაძლებლობა მიეცემოდა.[112] თითქმის 1/3 აცხადებდა, რომ ისინი, სავარაუდოდ, ან დადასტურებულად არ აპირებენ თავიანთ ამჟამინდელ იურიდიულ ფირმაში მუშაობას პენსიის ასაკს მიღწევამდე[113] და 80%-ზე მეტი მიუთითებდა, რომ დიდ იურიდიულ ფირმებში სამართლის პრაქტიკა გაუარესებულია.[114] ჰილდებრანდტი იტყობინება, რომ მიუხედავად იმისა, რომ 1997 წელი იყო „საუკეთესო წელი“ მრავალი ფირმისთვის „პრაქტიკის, თითქმის, ყველა სფეროში იურიდიულ მომსახურებაზე რეკორდული მოთხოვნის გამო“,[115] დიდი ფირმის პარტნიორები, კვლავ, უკმაყოფილოები არიან: „ყველაზე შემაშფოთებელია დაბალი მორალი (და თითქმის ზიზღი საკუთარი პროფესიის მიმართ), რასაც ჩვენ ვხედავთ პარტნიორებს შორის, რომლებიც ფიქრობენ ღირს თუ არა პრაქტიკის გასაგრძელებლად ამდენი ძალისხმევის გაწევა“.[116]

II.         ადვოკატთა ჯანმრთელობის პრობლემებისა და პროფესიული უკმაყოფილების მიზეზები

A.        სამუშაო საათები

რატომ არიან ადვოკატები ასეთი არაჯანმრთელები და უბედურები? რატომ ხდება, რომ ამდენ ადვოკატს, მოსამართლე ლორენს სილბერმანის სიტყვებით რომ ვთქვათ, „სძულს ის, რადაც იქცა სამართლის პრაქტიკა?“[117] იურისტები ბევრ მიზეზს ასახელებენ. ისინი უჩივიან იურიდიული პროფესიის კომერციალიზაციას - იმის გამო, რომ იურიდიული პრაქტიკა ნაკლებად ჰგავს პროფესიას და უფრო მეტად გადაიქცა ბიზნესად.[118] ისინი უკმაყოფილებას გამოთქვამენ იმ გაზრდილი წნეხის გამო, რასაც განიცდიან კლიენტების დასაინტერესებლად და შესანარჩუნებლად,[119] ძალიან კონკურენტუნარიან ბაზარზე.[120] ისინი ჩივიან, რომ უწევთ მუშაობა დაპირისპირების გარემოში, „სადაც გავრცელებულია აგრესია, ეგოიზმი, მტრობა, ეჭვიანობა და ცინიზმი.“[121] ისინი უჩივიან, რომ არ აკონტროლებენ საკუთარ ცხოვრებას და არიან მოსამართლეებისა და კლიენტების წყალობაზე.[122] ისინი უკმაყოფილებას გამოხატავენ ცივილურობის ნაკლებობის გამო ადვოკატებს შორის.[123] ისინი უკმაყოფილებას გამოხატავენ თავიანთ პარტნიორებში კოლეგიალობისა[124] და ნდობის[125] ნაკლებობის გამო. და ისინი უკმაყოფილებას გამოხატავენ ცუდი საჯარო იმიჯის გამო.[126] თუმცა, უმეტესად ისინი უკმაყოფილებას გამოხატავენ სამუშაო საათების გამო.

ადვოკატთა კარიერული კმაყოფილების ყველა კვლევაში, იურიდიული პროფესიის პრობლემების შესახებ დაწერილ ყველა წიგნსა თუ სტატიაში, და პრაქტიკოსი ადვოკატების ცხოვრებაზე ყველა საუბარში, იურისტები უჩივიან სამუშაოს ხანგრძლივ საათებს.[127] ეჭვგარეშეა, რომ „ადვოკატებს შორის ყველაზე დიდი საჩივარი არის მზარდი სამუშაო დღეები, რაც ამცირებს პირადი და ოჯახური ცხოვრების დროს.“[128] იურისტები სულ უფრო და უფრო ჩივიან იმაზე, რომ უწევთ „იცხოვრონ იმისთვის, რომ იმუშაონ და არა იმუშაონ იმისთვის, რომ იცხოვრონ“[129] და იმის შესახებ, რომ „სთხოვენ, რომ კი არ იმუშაონ, არამედ თავიანთი სიცოცხლე შეეწირონ ფირმას.“[130]

მოვიყვანოთ მხოლოდ რამდენიმე მაგალითი: National Law Journal-ის მიერ ადვოკატთა ეროვნულმა გამოკითხვამ აჩვენა, რომ „გამოკითხვაში მონაწილე ადვოკატთა უმეტესობას სჯეროდა, რომ მათი კარიერა ძალიან დიდ ტვირთად აწვა მათ პირად ცხოვრებას. როცა ჰკითხეს, თუ განსაკუთრებით რა არ მოსწონდათ მათ საადვოკატო პრაქტიკაში, ნახევარზე მეტმა (54 პროცენტმა) მიუთითა ძალიან ბევრ სამუშაო საათზე და პირადი ცხოვრებისათვის არასაკმარის დროზე.“[131] 1990 წლის ABA-ს კვლევა, რომელიც აღწერს ადვოკატებს შორის სამუშაო ადგილით მზარდ უკმაყოფილებას, მიუთითა, რომ „ეს გაზრდილი უკმაყოფილება პირდაპირ გამოწვეულია ადვოკატის სამუშაო პირობების გაუარესებით. კერძოდ, საკუთარი თავისთვის და ოჯახისთვის დროის დათმობა ბევრი ადვოკატის მთავარი საზრუნავი გახდა.“[132] ჩრდილო კაროლინას კვლევამ აჩვენა, რომ „უმთავრესი ფაქტორი“ ადვოკატთა უკმაყოფილებისა „არის დროის არარსებობა, რათა მოხდეს სამსახურის დაბალანსება პირად ცხოვრებასთან, ოჯახთან, სამეგობრო წრესთან, პრო ბონო საქმიანობასთან და ა.შ.“[133] მიჩიგანის სამართლის სკოლის გამოკვლევის რესპონდენტებმა განაცხადეს, რომ ისინი არიან გაცილებით ნაკლებად კმაყოფილები „იმ ბალანსით, რაც მათ აქვთ პირად და პროფესიულ ცხოვრებას შორის“, ვიდრე „თავიანთი კარიერით, ზოგადად“, ან ვიდრე „ცხოვრებით კმაყოფილების“ ოთხი საზომიდან რომელიმე სხვა ელემენტით.[134] და ABA-ს ეროვნული კონფერენციის მიერ მომზადებულმა ანგარიშმა, როლის მიზანიც იყო გამოეკვლია „მზარდი კრიზისი, რაც არსებობს ადვოკატთა ჯანმრთელობისა და ცხოვრების პირობების გაუარესების კუთხით“, ამ კრიზისის „არსებით“ მიზეზად გამოყო ფაქტი, რომ ადვოკატებს „არ აქვთ საკმარისი დრო თავიანთი თავისათვის და ოჯახისათვის - რასაც ბევრმა დაარქვა „დროის შიმშილი“.[135]

ადვოკატებს, ხშირად, აწუხებთ ნოსტალგიური სენტიმენტები წარსულის მიმართ, რომელიც, რეალურად, არასოდეს არსებულა.[136] თუმცა, როდესაც საქმე მიდგება მათ ურთულეს სამუშაო რეჟიმზე, ადვოკატებს ნამდვილად აქვთ უკმაყოფილების მიზეზი და მათ აქვთ საფუძველი იფიქრონ, რომ მათი პრობლემები კიდევ უფრო გაუარესდა. „ფართოდ მიღებული მოსაზრება სულ რაღაც რამდენიმე ათწლეულის წინ იყო ის, რომ ადვოკატებმა არ შეიძლება კლიენტებზე იმუშაონ უფრო მეტი, ვიდრე წლიურად 1200-1500 საათი.“[137] 30 წლის წინ პარტნიორთა უმეტესობა კლიენტებისათვის მუშაობდა წლიურად 1200-დან 1400 საათამდე, და იურისტთა უმრავლესობა - 1400-დან 1600 საათამდე.[138] უკვე 1980-იანი წლების ბოლოსათვის, ნიუ იორკის დიდ იურიდიულ ფირმებში იურისტებიც კი ყოველწლიურად კლიენტებზე მუშაობდნენ 1800 საათზე მეტს.[139] დღეს, იურიდიული ფირმების უმრავლესობა ამ მონაცემებს მისაღებად მიიჩნევს მხოლოდ იმ პარტნიორებისა და იურისტებისათვის, რომლებიც წლის შუაში გარდაიცვალნენ.

უილიამ როსის მიერ ჩატარებულმა კვლევამ 1991 წელს აღმოაჩინა, რომ კერძო პრაქტიკაში მყოფ იურისტთა თითქმის ნახევარმა 1989-1990 წლებში კლიენტებზე იმუშავა წლიურად სულ მცირე 2000 საათი და 1991 წელს მეხუთედმა იმუშავა 2400 საათი.[140] სხვა კვლევის მიხედვით, რომელიც როსმა სამი წლის შემდეგ განახორციელა, იურისტთა 51%-მა და პარტნიორთა 23%-მა კლიენტებზე იმუშავა სულ მცირე 2000 საათი 1993 წელს.[141] მიჩიგანის სამართლის სკოლის გამოკითხვის ადრესატების 70%-მა მიუთითა, რომ ისინი, საშუალოდ, მუშაობდნენ 50 საათს ან უფრო მეტს კვირაში; გამოკითხულთა მეოთხედზე მეტი კვირაში მუშაობდა 60 საათზე მეტს.[142] ABA-ს 1990 წლის კვლევამ გამოავლინა, რომ კერძო პრაქტიკაში მყოფ იურისტთა 45% კლიენტებისათვის მუშაობდა, მინიმუმ, 1920 საათი წლიურად და 16% მუშაობდა 2400 ან უფრო მეტი საათი.[143] იგივე კვლევამ, ასევე, აღმოაჩინა, რომ მართალია ადვოკატთა 70%-ს უფლება აქვს წლიურად ორ კვირაზე მეტი დროით შვებულებით ისარგებლოს, მხოლოდ 48% აკეთებს ამას რეალურად.[144] და ბოლოს, ძალიან წარმატებული იურიდიული ფირმების საკონსულტაციო კომპანია Altman Weil Pensa-ს მიერ განხორციელებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ კლიენტებზე მუშაობის საშუალო საათი იურისტებისათვის ყველა ზომის იურიდიულ ფირმაში 1995 წელს იყო 1823 საათი; 25% მუშაობდა 1999 საათს ან მეტს და 10% მუშაობდა, სულ მცირე, 2166 საათს.[145] არც ისე დიდი ხნის წინ, ამგვარი მუშაობის საათები იმავე პოზიციაზე „მიჩნეული იქნებოდა აბსოლუტურად შეუძლებლად.“[146]

სამუშაო მოცულობა, ისევე როგორც სამსახურით კმაყოფილება, რომელთანაც სამუშაოს მოცულობას მჭიდრო კავშირი აქვს, თანაბრად არ ნაწილდება მთლიანად პროფესიაში. ზოგადად თუ ვისაუბრებთ, ადვოკატები კერძო პრაქტიკაში უფრო მეტ საათს მუშაობენ, ვიდრე ადვოკატები კორპორაციებში და სამთავრობო უწყებებში.[147] ABA-ს 1990 წლის კვლევაში, მაგალითად, კერძო პრაქტიკაში მყოფ ადვოკატთა მხოლოდ 56% თანხმდებოდა, რომ მათ საკმარისი დრო აქვთ ოჯახისათვის, რაც არსებითად ჩამორჩება 74%-იან მაჩვენებელს კორპორაციებში დასაქმებული ადვოკატებისათვის და 79%-იან მაჩვენებელს სამთავრობო უწყებებში დასაქმებული ადვოკატებისათვის.[148] ამის მსგავსად, კერძო პრაქტიკოსთა მხოლოდ 46%-მა განაცხადა, რომ მათ საკმარისი დრო აქვთ საკუთარი თავისათვის, რაც არსებითად ჩამორჩება 53%-იან მაჩვენებელს კორპორატიული ადვოკატებისათვის და 66%-ს სამთავრობო ადვოკატებისათვის.[149] კვლევის სიტყვებით რომ ვთქვათ „დროის ნაკლებობა ოჯახისა და საკუთარი თავისათვის კერძო პრაქტიკაში მყოფ ადვოკატთათვის არსებითი პრობლემაა. კორპორაციებსა და სამთავრობო უწყებებში დასაქმებული ადვოკატებიდან გაცილებით ნაკლებს აწუხებს დროის ამგვარი ნაკლებობა.“[150] მიჩიგანის სამართლის სკოლის კვლევის შედეგები მსგავსი იყო: კერძო პრაქტიკაში დასაქმებულ რესპონდენტთა მხოლოდ 20% იყო „საკმაოდ კმაყოფილი“ იმ „ბალანსით, რაც მათ აქვთ პროფესიულ და ოჯახურ ცხოვრებას შორის“, რაც ჩამორჩება 35%-იან მაჩვენებელს კორპორატიული ადვოკატებისათვის, 45%-იან მაჩვენებელს სამთავრობო ადვოკატებისათვის და 50%-იან მაჩვენებელს იმ ადვოკატებისათვის, რომლებიც საჯარო ინტერესის სამუშაოს ასრულებენ.[151]

კერძო პრაქტიკაში, სტანდარტული წესი არის ის, რომ რაც უფრო დიდია იურიდიული ფირმა, მით უფრო მეტია სამუშაო საათებიც.[152] მაგალითად, უახლესმა კვლევამ აჩვენა, რომ 101 ან უფრო ნაკლებ იურისტიან იურიდიულ ფირმაში დასაქმებულ იურისტთა 41%-ზე მეტი მუშაობდა წლიურად 1800 საათზე ნაკლებს, ხოლო იგივე მაჩვენებელი იმ იურიდიული ფირმებისათვის, სადაც დასაქმებულია 250 მეტი იურისტი, შეადგენს 16%-ს.[153] ამავდროულად, მცირე ზომის იურიდიულ ფირმებში დასაქმებულ იურისტთა, თითქმის, 27% კლიენტებისათვის მუშაობდა წლიურად 1900 საათზე მეტს, რაც ჩამორჩება 36%-იან მაჩვენებელს დიდი იურიდიული ფირმებისათვის.[154] ყველაზე დიდი ქალაქების ყველაზე დიდ იურიდიულ ფირმებში, იურისტები მუშაობენ საშუალოდ 2000-დან 2500 საათამდე წლიურად.[155] დიდი იურიდიული ფირმების პარტნიორებისთვისაც არ არის უფრო სახარბიელო მდგომარეობა. ამერიკის 125 ყველაზე დიდი იურიდიული ფირმის უმცროსი პარტნიორები საშუალოდ წლიურად 1955.5 საათს მუშაობენ,[156] თითქმის 300 საათით უფრო მეტს, ვიდრე პარტნიორები პატარა იურიდიულ ფირმებში.[157] ზოგიერთ დიდ ფირმაში, წლიური საშუალო მუშაობის საათები პარტნიორებისათვის და იურისტებისათვის არის 2000. [158]

ხანგრძლივი სამუშაო საათები, რომლებიც დიდი იურიდიული ფირმების ადვოკატებისთვის არის დაწესებული, მათში განსაკუთრებულ უკმაყოფილებას იწვევს. მიუხედავად იმისა, რომ კერძო პრაქტიკაში მყოფი ადვოკატების თითქმის ნახევარი უკმაყოფილებას გამოთქვამს იმის გამო, რომ საკმარისი დრო არ რჩებათ საკუთარი თავისა და ოჯახისთვის,[159] დიდ იურიდიულ ფირმებში უკმაყოფილო ადვოკატების რიცხვი 3/4-ს შეადგენს.[160]

ABA-ს მიერ 1995 წელს ჩატარებული ახალგაზრდა ადვოკატების გამოკითხვის შედეგებმა აჩვენა, რომ იმ ადვოკატთა 62%, რომლებიც მუშაობდნენ მინიმუმ 150-იურისტიან იურიდიულ ფირმებში, უკმაყოფილო იყო თავისი სამუშაო საათების ოდენობით, მაშინ, როცა შვიდზე ნაკლები იურისტის მქონე ფირმებში დასაქმებულთა მხოლოდ 28% გამოთქვამდა მსგავს პრეტენზიას.[161]

მიჩიგანის სამართლის სკოლის კვლევის რესპონდენტებს შორის, ინდივიდუალურად პრაქტიკოსი ან ათი ან უფრო ნაკლები იურისტის მქონე ფირმაში დასაქმებული ადვოკატების 37% საკმაოდ კმაყოფილი იყო „პირადი და სამსახურებრივი ცხოვრების ბალანსით“, მაშინ როცა 150 ან მეტი იურისტის მქონე იურიდიულ ფირმებში ეს მაჩვენებელი 14%-ს უტოლდებოდა.[162]

ბოლოს, დიდ იურიდიულ ფირმებში დასაქმებული ახალგაზრდა ადვოკატები, რომლებიც ახალი სამსახურის პოვნით არიან დაინტერესებული, ამას უფრო მეტად „საკუთარი თავისთვის მეტი დროის გამონახვის მოტივაციით“ აკეთებენ, ვიდრე ანალოგიურ სიტუაციაში მყოფი, მცირე იურიდიული ფირმის იურისტები.[163]

ადვოკატთა უკმაყოფილებამ, შესაძლოა, თქვენ დაგაბნიოთ. ერთი შეხედვით, კლიენტებზე დახარჯული ეს საათები, შესაძლოა, არ ჩანდეს განსაკუთრებით რთული. თქვენ, ალბათ, იფიქრებთ: „რა პრობლემაა? იმისათვის, რომ კლიენტისთვის წელიწადში 2000 საათი ვიმუშაო, საკმარისია 50 კვირის განმავლობაში ყოველკვირეულად 40 საათი ვიმუშაო. თუ ერთსაათიან შესვენებას გავითვალისწინებთ, ეს დილის 8-დან საღამოს 5 საათამდე მუშაობას ნიშნავს, კვირაში ხუთი დღე. რთული არ უნდა იყოს“. თქვენი ეს რეაქცია განსაკუთრებით გავრცელებულია სტუდენტებს შორის[164] — განსაკუთრებით იმ სტუდენტებს შორის, რომლებიც ცდილობენ, დაარწმუნონ საკუთარი თავი, რომ დიდ იურიდიულ ფირმაში დაიწყონ მუშაობა. ეს რეაქცია გულუბრყვილოა.

ძალიან დიდი განსხვავებაა — მტკივნეულად დიდი განსხვავება — იმ საათებს შორის, რომელთა საფასურსაც კლიენტს ახდევინებთ, და იმ საათებს შორის, რომლებსაც რეალურად სამსახურში ატარებთ. თუ კეთილსინდისიერი ხართ, კლიენტს ანაზღაურებას მხოლოდ იმ საათებისთვის მოსთხოვთ, რომლებიც უშუალოდ მისი საქმის შესრულებას მოახმარეთ. რა თქმა უნდა, თქვენ ვერ გადაახდევინებთ მათ იმ დროის საფასურს, რასაც შვებულებაში, გრიპით დაავადებული საწოლში ან სახლში ხელოსნის მოლოდინში ატარებთ.[165]

მაგრამ თქვენ ასევე ვერ მოსთხოვთ კლიენტს საფასურის გადახდას ბევრ სხვა რამეში, რასაც ოფისში სამუშაო დღის განმავლობაში აკეთებთ — ლანჩზე გასვლა, თანამშრომლებთან უახლეს საოფისე ამბებზე საუბარი, თქვენი საყვარელი ვებსაიტების მონახულება, ფინჯანი ყავისთვის სამზარეულოში ჩასვლა, ელფოსტის წაკითხვა, სააბაზანოთი სარგებლობა, თქვენი პროფესიული ჯგუფის ყოველკვირეულ შეხვედრაზე დასწრება, სამუშაო საათების აღრიცხვის ფორმის შევსება, მეუღლესთან ტელეფონზე საუბარი, მეგობრებისთვის ელექტრონული ფოსტის გაგზავნა, პერსპექტიულ კლიენტთან შეხვედრისთვის მომზადება, თმის შეჭრა, დაკრძალვაზე დასწრება, თქვენი საგადასახადო დეკლარაციის ასლების გადაღება, ახალი თანამშრომლის ინტერვიუირება, კომპიუტერში „სოლიტერის“ თამაში, პრო ბონო სამუშაოს შესრულება, სასამართლო გადაწყვეტილებების ანალიზის კითხვა, კომპანიის ახალი იურისტის ბეისბოლის მატჩზე წაყვანა, კვალიფიკაციის ასამაღლებელ იურიდიულ სემინარებზე დასწრება, საკრედიტო ბარათის ანგარიშში აღმოჩენილი შეცდომის შესახებ წერილის დაწერა, სტომატოლოგთან ვიზიტი, ქიმწმენდაში ტანსაცმლის დატოვება, ოცნება და ა.შ.

რადგან კლიენტი ჩამოთვლილ აქტივობებში თანხას არ იხდის — და რადგან საშუალო სტატისტიკური ადვოკატი ყოველივე ამას ყოველდღიურად აკეთებს — აღმოაჩენთ, რომ „სამსახურში“ გატარებული ყოველი სამი საათიდან კლიენტს საფასურს მხოლოდ ორი საათისთვის ახდევინებთ.[166] შესაბამისად, იმისათვის, რომ წლიურად 2000 ანაზღაურებადი საათი დაგიგროვდეთ, იძულებული ხართ ოფისში კვირაში მინიმუმ 60 საათი გაატაროთ და წელიწადში ორ კვირაზე მეტი არ აიღოთ შვებულების, ბიულეტენისა თუ სხვა მიზეზით დასვენების დღე. თუ სამსახურამდე მისასვლელად 45 წუთი გჭირდებათ და სახლში დასაბრუნებლად ასევე 45 წუთი, წელიწადში 2000-საათიანი სამუშაო გრაფიკი ნიშნავს სახლიდან დილის 7:45-ზე გასვლას, ოფისში დილის 8:30-დან საღამოს 6:30-მდე მუშაობას, სახლში საღამოს 7:15-ზე დაბრუნებას და ამ რეჟიმით მუშაობას კვირაში 6 დღე, ყოველკვირა. ეს ნიშნავს ძალიან გრძელ დღეებსა და ძალიან გრძელ კვირებს. და თქვენ ამ ტემპით უნდა იმუშაოთ არა მხოლოდ რამდენიმე თვის განმავლობაში, არამედ წლიდან წლამდე, განუწყვეტლივ. ეს კი ძალიან ხანგრძლივ სამუშაო ცხოვრებას ნიშნავს.

ახლა ხვდებით, რატომ არის ამდენი ადვოკატი უკმაყოფილო? და რატომ ხდება, რომ, ზოგადად, რაც უფრო მეტს მუშაობენ ადვოკატები, მით უფრო უკმაყოფილონი არიან ისინი? ადამიანებს აბედნიერებთ მათი სამუშაოს ხასიათი და სამსახურის გარეთ ცხოვრების ხარისხი.[167] ოფისში გატარებული ხანგრძლივი საათები არაფერს სძენს პირველს და გაშორებთ მეორეს. ყოველი საათი, რომელსაც იურისტები თავიანთ სამუშაო მაგიდასთან ატარებენ, არის საათი, რომელსაც ისინი ვეღარ უთმობენ იმ მრავალ საქმიანობას, რაც მათ ცხოვრებას სიხარულითა და მნიშვნელობით ავსებს: მეუღლესთან ერთად ყოფნა, შვილებთან თამაში, მეგობრებთან ერთად განტვირთვა, მშობლების მონახულება, ფილმების ყურება, წიგნების კითხვა, უსახლკაროთა თავშესაფარში მოხალისეობრივი სამუშაო, სოფტბოლის თამაში, მარკების შეგროვება, მსოფლიოს გარშემო მოგზაურობა, პოლიტიკურ კამპანიაში მონაწილეობა, ეკლესიაში სიარული, სპორტდარბაზში ვარჯიში. იურისტების უკმაყოფილების მიზეზი საიდუმლო არ არის: ისინი ძალიან ბევრს მუშაობენ.

B.        ფული

რატომ მუშაობენ ადვოკატები ამდენს? ამ კითხვაზე პასუხის გაცემისას, ვშიშობ, ფაქტების სფეროს უნდა გავცდეთ და მოსაზრებების სამყაროში გადავინაცვლოთ. არავინ იცის ზუსტად, რატომ მუშაობენ ადვოკატები ამდენს, თუმცა ბევრს ამაზე საკუთარი მოსაზრება აქვს. მეც მაქვს ჩემი მოსაზრება — ყოველ შემთხვევაში, დიდ იურიდიულ ფირმებში დასაქმებულ ადვოკატებთან დაკავშირებით (რომლებიც, როგორც აღინიშნა, ყველაზე მეტ საათს მუშაობენ[168] და ყველაზე ნაკლებად არიან კმაყოფილი პირადი და პროფესიული ცხოვრების ბალანსით[169]). მართალია, ჩემი აზრი მხოლოდ ვარაუდია, მაგრამ ის დიდ გამოცდილებას ეფუძნება. რვა წლის განმავლობაში დიდ იურიდიულ ფირმაში ვმუშაობდი ადვოკატად — ექვსი წელი რიგით იურისტად, ორი კი — პარტნიორად. ამ დროის დიდი ნაწილი სხვა დიდი ფირმების იურისტებთან ერთად ან მათ წინააღმდეგ მუშაობაში გავატარე. სამართლის სკოლის დამთავრების შემდეგ ჩემი კურსელების უმეტესობამ პრაქტიკა დიდ ფირმებში განაგრძო, ისევე, როგორც იმ ადამიანთა უმეტესობამ, ვისთან ერთადაც ვმუშაობდი. დღესაც ჩემი ბევრი მეგობარი და ნაცნობი დიდ ფირმებში მომუშავე იურისტია.

რადგან ჩემი გამოცდილება დიდ ფირმებს უკავშირდება და რადგან იურიდიული ფაკულტეტის ბევრ სტუდენტს სურს დიდ ფირმაში მუშაობა,[170] ამ სტატიის დარჩენილი ნაწილი სწორედ დიდ ფირმებს დაეთმობა. რა თქმა უნდა, ვაღიარებ, რომ დიდ იურიდიულ ფირმაში მუშაობა, შესაძლოა, თქვენი არჩევანი არ იყოს. მიუხედავად ამისა, გირჩევთ, სტატიის ბოლომდე წაკითხვას. პირველ რიგში, თუ ტიპური სტუდენტი ხართ, რომელსაც დიდ ფირმაში მუშაობის შესაძლებლობა არ აქვს, თქვენ, ალბათ, ნანობთ ამას და, შესაძლოა, მნიშვნელოვან დროსაც კი ხარჯავდეთ იმ ადამიანების შეშურებაში, რომლებსაც შეუძლიათ დიდ ფირმებში მუშაობა. მეორე, ის, რომ ახლა დიდ ფირმაში ვერ მუშაობთ, არ ნიშნავს, რომ მომავალში ამას ვერ შეძლებთ. თუ ბევრი კლიენტი გეყოლებათ, ან თუ თქვენი თანაკურსელი გუბერნატორად აირჩევა, ან თუ წამყვანი მედავე იურისტის რეპუტაციას მოიპოვებთ, დიდი ფირმების კარი თქვენთვისაც გაიღება. მესამე, მაშინაც კი, თუ არასოდეს მოგეცემათ დიდ ფირმაში მუშაობის შესაძლებლობა, თითქმის ყოველთვის გექნებათ შანსი, იმუშაოთ ისეთ ფირმაში, რომელიც დიდი ფირმის მსგავსად მუშაობს. მცირე ფირმებმა, კორპორაციულმა იურიდიულმა დეპარტამენტებმა, სამთავრობო უწყებებმა და საზოგადოებრივი ინტერესების დამცველმა ფირმებმაც კი „ისესხეს მსხვილი იურიდიული ფირმების პრაქტიკის მრავალი მახასიათებელი“.[171] და ბოლოს, მაშინაც კი, თუ დიდ ფირმაში — ან დიდი ფირმის მსგავსად მოქმედ მცირე თუ საშუალო ფირმაში — მუშაობის იდეა სრულებით არ გხიბლავთ, უნდა იცოდეთ, რომ დიდი ფირმები არაპროპორციულად დიდ გავლენას ახდენენ იმ პროფესიაზე, რომელშიც მოღვაწეობასაც აპირებთ,[172] და ამ გავლენის სწორად გააზრება აუცილებელია.

ერთი მხრივ, პასუხი კითხვაზე, თუ რატომ მუშაობს ამდენი ადვოკატი ასე ბევრს, მარტივია: საქმე ფულშია, სულელო! ყველაფერი იწყება იურიდიული ფაკულტეტის სტუდენტებით, რომლებიც, ამერიკელების უმეტესობის მსგავსად, უფრო მატერიალისტები არიან, ვიდრე ოცდახუთი ან ოცდაათი წლის წინ იყვნენ. 1970 წელს კოლეჯის პირველკურსელების 39%-მა თქვა, რომ „ფინანსურად უზრუნველყოფილი ცხოვრება“ „არსებითი“ ან „ძალიან მნიშვნელოვანი“ ცხოვრებისეული მიზანი იყო; 1993 წელს ეს მაჩვენებელი თითქმის გაორმაგდა და 75%-ს მიაღწია.[173] ცხრამეტი შესაძლო ცხოვრებისეული მიზნიდან, რომლებიც კოლეჯის სტუდენტებს შესთავაზეს, „გამდიდრება“ ყველაზე ხშირად დასახელდა — უფრო ხშირად, ვიდრე „შვილების აღზრდა“.[174] ამიტომ გასაკვირი არ არის, რომ „[სამართლის სტუდენტებს] შორის ყველაზე სასურველი სამუშაო მაღალანაზღაურებად, მსხვილ იურიდიულ ფირმაშია“.[175] სამართლის სტუდენტების აბსოლუტურ უმრავლესობას — ყოველ შემთხვევაში, მათ, ვინც პრესტიჟულ სამართლის სკოლებში სწავლობს (ან კარგი შეფასებები აქვს ნაკლებად პრესტიჟულ სკოლაში) — დიდ ფირმაში სურს მუშაობის დაწყება.[176]

მიზეზი, რის გამოც მათ დიდ ფირმაში მუშაობა სურთ, ისაა, რომ დიდი ფირმები მაღალ ხელფასებს იხდიან.[177]

რა თქმა უნდა, სტუდენტები ამას უარყოფენ. სტუდენტებს, რომელთაგან ბევრი სამართლის სკოლაში საზოგადოებრივი ინტერესების სფეროში სამუშაოდ მოვიდა,[178] არ მოსწონთ იმის აღიარება, რომ ისინი „გაიყიდნენ“, ამიტომ მუდმივად ცდილობენ, დიდ ფირმაში მუშაობის გასამართლებლად სხვადასხვა „რაციონალური არგუმენტი, დასაბუთება, ახსნა მოიყვანონ და პასუხისმგებლობა აირიდონ“.[179] ისინი ამტკიცებენ, რომ დიდ ფირმაში მუშაობა სურთ არა ფულის, არამედ ტრენინგის, საინტერესო და რთული სამუშაოს, გამორჩეულად ნიჭიერ კოლეგებთან მუშაობის შანსის ან „მომავალში არჩევანის შესაძლებლობის შენარჩუნების“ სურვილის გამო. ისინი მიგანიშნებენ, რომ უზარმაზარი ხელფასი მხოლოდ მეორეხარისხოვანია — საჭირო, მაგრამ არა ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორი. ზოგი კი უხალისოდ აღიარებს, რომ დიახ, ნამდვილად ფულის გამო მიდიან, მაგრამ სხვა არჩევანი არ აქვთ: სტუდენტური სესხის გამო, იძულებული არიან, იმუშაონ სამსახურში, სადაც წლიური ანაზღაურება 80,000 დოლარია. მათი თქმით, წელიწადში 60,000 დოლარი უბრალოდ არ იქნება საკმარისი.

ამ არგუმენტების უმეტესობა სისულელეა. როგორც ქვემოთ ვაჩვენებთ,[180] დიდი ფირმების თითქმის ყველა სავარაუდო არაფულადი უპირატესობა ან არ არსებობს, ან ძალიან გადაჭარბებულია. უფრო მეტიც, ძალიან ცოტაა ისეთი იურისტი, რომელიც კომფორტულად ვერ იცხოვრებდა იმ თანხით, რასაც უმეტესი კორპორაცია თუ სამთავრობო უწყება იხდის, სტუდენტური სესხის ოდენობის მიუხედავად.[181] სტუდენტებს ფული სურთ — ესაა და ეს.[182] ნებისმიერი დიდი ფირმის პარტნიორი გეტყვით, რომ თუ მისი ფირმა პირველი წლის იურისტს წლიურ ხელფასად 69,000 აშშ დოლარს შესთავაზებს, ხოლო კონკურენტი — 72,000-ს, ის, ვისაც არჩევანის საშუალება აქვს, აუცილებლად კონკურენტთან წავა, მაშინაც კი, თუ ეს უკანასკნელი წელიწადში 200 საათით მეტ მუშაობას მოსთხოვს.[183]

ვხვდები, რომ ჩემი ნათქვამი სტუდენტებს ნამდვილად არ მოეწონებათ. მაგრამ ეს სიმართლე რომ არ იყოს, განა დიდი ფირმები „სატენდერო ომებში“ ჩაებმებოდნენ სამართლის სკოლის საუკეთესო კურსდამთავრებულების მისაზიდად? რა თქმა უნდა, არა. მაგრამ დიდი ფირმები მუდმივად ერთვებიან ასეთ ომებში, რის შედეგადაც პირველი წლის იურისტების ხელფასებმა საოცარ ნიშნულს მიაღწია.[184] 1997 წელს, 250-ზე მეტი იურისტის მქონე ფირმებში პირველი წლის იურისტის საშუალო საწყისი ხელფასი 71,502 დოლარი იყო.[185] კალიფორნიის ზოგიერთ ფირმაში პირველი წლის იურისტები უკვე 95,000 დოლარს გამოიმუშავებენ წელიწადში.[186] 1997 წელს კი ზოგიერთმა ნიუ-იორკულმა ფირმამ ჯადოსნური 100,000-დოლარიანი ბარიერიც გადალახა და ექვსნიშნა ხელფასები დაუნიშნა პირველი წლის იურისტებს, რომელთაგან ბევრს, ცხადია, ჯერ საადვოკატო გამოცდაც კი არ ჰქონდა ჩაბარებული.[187]

როდესაც პირველი წლის იურისტების ხელფასები იზრდება, უფროსი იურისტების ანაზღაურებაც იმავე ტემპით უნდა გაიზარდოს.[188] ბოლოს და ბოლოს, მეექვსე წლის იურისტს არ სურს, რომ მისი ანაზღაურება პირველწლიანი იურისტისაზე ნაკლები იყოს. და რადგან უფროსი იურისტების ხელფასები იზრდება, უმცროსი პარტნიორების ანაზღაურებაც იმავე ტემპით უნდა მოიმატოს. არცერთ უმცროს პარტნიორს არ სურს, რომ უფროს იურისტზე ნაკლები ჰქონდეს. და, რა თქმა უნდა, როდესაც უმცროსი პარტნიორების ხელფასები იზრდება, უფროსი პარტნიორების ანაზღაურებაც მატულობს.

როგორ უმკლავდებიან ფირმები ხელფასების ამ სპირალურ ზრდას? თეორიულად, მათ ორი ვარიანტი აქვთ:[189]

გაზარდონ მომსახურების საათობრივი განაკვეთები. იმის ნაცვლად, რომ კლიენტს პირველი წლის იურისტის მომსახურებისთვის საათში 100 დოლარი გადაახდევინონ, შეუძლიათ 115 დოლარი მოსთხოვონ; ხოლო უმცროსი პარტნიორის დროისთვის, მაგალითად, საათში 225 დოლარის ნაცვლად, 250 დოლარი დააწესონ.

მოსთხოვონ იურისტებს, კლიენტებზე მეტი საათი იმუშაონ. იმის ნაცვლად, რომ პირველი წლის იურისტისგან წელიწადში 2000 ანაზღაურებადი საათი მოითხოვონ, შეუძლიათ 2100 მოსთხოვონ; ხოლო უმცროსი პარტნიორებისგან წელიწადში 1900 საათის ნაცვლად, 1950 საათი მოითხოვონ.

თუმცა, რეალურად, ფირმებს მხოლოდ ერთი არჩევანი აქვთ: მათ კლიენტებისთვის უფრო მეტი საათი უნდა იმუშაონ. იურიდიული მომსახურების ბაზარი ძალიან კონკურენტუნარიანია.[190] ადვოკატთა რაოდენობის მნიშვნელოვან ზრდასთან ერთად,[191] კლიენტებისთვის ბრძოლაც გამძაფრდა. კლიენტებს სურთ, მიიღონ მაღალი ხარისხის მომსახურება რაც შეიძლება დაბალ ფასად.[192] ისინი ასევე ითხოვენ, რომ ხარჯების შესამცირებლად იურისტებმა მინიმუმამდე დაიყვანონ თითოეულ საქმეზე მუშაობის დრო. თუ კლიენტები ვერ მიიღებენ იმას, რაც სურთ, ისინი თავიანთ საქმეებს ათასობით სხვა ადვოკატთან წაიღებენ, რომლებიც ამაზე სიამოვნებით დათანხმდებიან.[193] შესაბამისად, სპირალურად მზარდი ხელფასების გადასახდელად საათობრივი განაკვეთების გაზრდა ფირმების უმეტესობისთვის რეალური გამოსავალი არ არის. შედეგად, ფირმები მზარდი ხელფასების გადასახდელად საჭირო დამატებით თანხას ერთადერთი შესაძლებელი გზით შოულობენ: ისინი უფრო მეტ საათს მუშაობენ. მაღალი ხელფასების გადასახდელად ყველას მეტი მუშაობა უწევს. და როცა ხელფასები კვლავ გაიზრდება, ყველას კიდევ უფრო მეტი შრომა მოუწევს. იურისტთა ანაზღაურება ბოლო ოცდაათი წლის განმავლობაში 1000%-ით გაიზარდა, ხოლო საათობრივი განაკვეთები — მხოლოდ 400%-ით.[194] ცხადია, „საადვოკატო ფირმები გაზრდილ ხელფასებს სამუშაო საათების მომატებით იხდიდნენ და არა მაღალი ტარიფების დაწესებით“.[195]

მე გამოვტოვე ერთი დეტალი — მნიშვნელოვანი დეტალი, რომლის შესახებაც უნდა იცოდეთ, თუ დიდ იურიდიულ ფირმაში (ან მის მსგავსად მოქმედ ფირმაში) აპირებთ მუშაობას. დიდი ფირმის პარტნიორებს მეტი ფულის გამომუშავების მესამე გზაც აქვთ. ეს გზა გულისხმობს იმას, რასაც პარტნიორები ევფემისტურად „ბერკეტს“ უწოდებენ. მე ამას „თაღლითობას“ ვეძახი.[196] რიჩარდ აბელი კი მას „ექსპლუატაციას“ არქმევს.[197] ექსპლუატაციის ობიექტი კი თქვენ ხართ.

საყოველთაოდ ცნობილია, რომ უმსხვილესი ფირმების წამყვანი პარტნიორების წლიური შემოსავალი 2 მილიონ დოლარს აჭარბებს.[198] ზოგიერთ ფირმაში თითოეულ პარტნიორზე გაანგარიშებული მოგება 2 მილიონ დოლარს უახლოვდება ან აღემატება,[199] რაც ნიშნავს, რომ ცალკეული პარტნიორები ბევრად მეტს გამოიმუშავებენ (რადგან მოგება პარტნიორებს შორის თანაბრად არ ნაწილდება). არცერთ ამ მაღალანაზღაურებად პარტნიორს არ შეუძლია პირადად იმუშაოს იმდენი საათი, რამდენიც ამგვარი შემოსავლის მისაღებადაა საჭირო.

ის პარტნიორიც კი, რომელიც წელიწადში 2000 საათს მუშაობს და კლიენტს საათში 500 დოლარს ახდევინებს — „რაც ფიზიკურად და ეკონომიკურად შესაძლებელ მაქსიმუმს წარმოადგენს“ — მხოლოდ 1 მილიონი აშშ დოლარის შემოსავალს გამოიმუშავებს, „რომლის დიდი ნაწილიც ფირმის ხარჯებს მოხმარდება“.[200] მაშ, როგორ ახერხებენ დიდი ფირმის პარტნიორები ამაზე ორჯერ, სამჯერ ან ოთხჯერ მეტი შემოსავლის მიღებას? ისინი ამას იმიტომ ახერხებენ, რომ პარტნიორის ანაზღაურება ასახავს არა მხოლოდ იმ შემოსავალს, რომელსაც თავად გამოიმუშავებს, არამედ „იმ დამატებით მოგებას, რასაც იურიდიული ფირმა რიგითი იურისტებისგან იღებს“.[201] ალექს ჯონსონი ამ აზრს უფრო დრამატულად აყალიბებს: „ახალგაზრდა იურისტების სისხლი და ოფლი ფირმის უფროსი წევრების ჯიბეებს ავსებს“.[202]

ფაქტობრივად, დიდი იურიდიული ფირმა „ყიდულობს იურისტის დროს საბითუმო ფასად და ყიდის მას საცალო ფასად“.[203] ეს ყველაფერი შემდეგნაირად მუშაობს:[204] როგორც ახალბედა იურისტს, ფირმა ხელფასის სახით, დაახლოებით, იმ შემოსავლის მესამედს გადაგიხდით, რომელიც ფირმისთვის მოგაქვთ.[205] თუ თქვენ, მაგალითად, იმუშავებთ 2000 საათს 100 დოლარი/საათში განაკვეთით, ფირმას 200,000 აშშ დოლარის შემოსავალს მოუტანთ. ამ თანხის ნაწილი — დაახლოებით 70,000 აშშ დოლარი — თქვენი ხელფასი იქნება. მეორე მესამედი ფირმის ხარჯების დაფარვას მოხმარდება. ბოლო მესამედი კი — ფირმის პარტნიორების ჯიბეში წავა. ფირმები ფულს რიგითი იურისტების ხარჯზე შოულობენ. სწორედ ამიტომ არის დიდი ფირმების ინტერესებში, დაიქირაონ ბევრი იურისტი და ძალიან ცოტა მათგანი გახადონ პარტნიორი. რაც უფრო მეტი იურისტია, მით მეტ მოგებას იყოფენ პარტნიორები,[206] და რაც უფრო ცოტაა პარტნიორი, მით უფრო დიდია თითოეულის წილი.

მას შემდეგ, რაც პარტნიორი გახდებით (თუკი საერთოდ გახდებით — თქვენი შანსი, სავარაუდოდ, ათიდან ერთია),[207] თქვენი ექსპლუატაცია მაინც გაგრძელდება, თუმცა ოდნავ ნაკლებად. როგორც უმცროს პარტნიორს, თქვენ შეგეძლებათ იმ შემოსავლის 40% ან მეტი მიიღოთ, რომელიც ფირმას მოუტანეთ. თქვენი წილი ფირმაში სტატუსის ზრდასთან ერთად თანდათან გაიზრდება. რაღაც მომენტში, თქვენ მიაღწევთ ბალანსს — ანუ, მიიღებთ დაახლოებით იმას, რაც ფირმას შემოუტანეთ, ფირმის ხარჯებში თქვენი წილის გამოკლებით. და თუ საკმარისად დიდხანს გაძლებთ, ერთ დღეს მიაღწევთ იურიდიული ფირმის ნირვანას: მიიღებთ იმაზე მეტს, ვიდრე ფირმას მოუტანთ (თქვენი წილი ხარჯების გამოკლებით). თქვენ ექსპლუატატორი გახდებით და არა ექსპლუატირებული.

თქვენთვის გასაკვირი არ უნდა იყოს, რომ რაც უფრო დიდია ფირმა, მით მეტია „ბერკეტი“.[208] იურისტებისა და პარტნიორების რაოდენობრივი თანაფარდობა არსებითად განსხვავდება: ის 0.33-ია აშშ-ის ჩრდილო-აღმოსავლეთ რეგიონის 75 ან ნაკლები იურისტის მქონე ფირმებში, და 1.50 — იმავე რეგიონის 75 ან მეტი იურისტის მქონე ფირმებში.[209] ზოგადად, ეს თანაფარდობა ფირმის ზომის ზრდასთან ერთად იზრდება.[210] მთელი ქვეყნის მასშტაბით საშუალო თანაფარდობაა: 0.51 — რვა და ნაკლები იურისტის მქონე ფირმებში; 0.66 — 21-დან 40-მდე იურისტის მქონე ფირმებში; 0.75 — 41-დან 74-მდე იურისტის მქონე ფირმებში; და 0.93 — 75 და მეტი იურისტის მქონე ფირმებში.[211] შესაბამისად, დიდ და მცირე ფირმებს შორის „ბერკეტის“ ამხელა განსხვავება დიდწილად ხსნის იმას, თუ რატომ აქვთ დიდი ფირმის პარტნიორებს ბევრად მაღალი შემოსავალი, ვიდრე მცირე ფირმის პარტნიორებს. 1995 წელს, 75 და მეტი იურისტის მქონე ფირმებში პარტნიორის საშუალო შემოსავალი 190,408 აშშ დოლარი იყო, რაც თითქმის 42%-ით აღემატებოდა რვა ან ნაკლები იურისტის მქონე ფირმებში პარტნიორის საშუალო შემოსავალს.[212] (შედარებისთვის, რიგითი იურისტის საშუალო ხელფასი 75 და მეტი იურისტის მქონე ფირმებში 76,263 აშშ დოლარი იყო, რაც მხოლოდ 12%-ით მეტია, ვიდრე 8 ან ნაკლები იურისტის მქონე ფირმებში).[213] დიდ და მცირე ფირმებს შორის შემოსავლების ასეთი დიდი სხვაობა მხოლოდ საათობრივი განაკვეთებით, სამუშაო საათებითა და მომსახურების ხარისხით ვერ აიხსნება.[214] რეალურად, ეს ამ თაღლითური სქემის შედეგია.

მაშასადამე, ასეთია ცხოვრება დიდ ფირმაში: კლიენტების ინტერესებშია, რომ უფროსმა პარტნიორებმა არაადამიანური საათებით იმუშაონ და მუდმივად ნერვიულობდნენ ბიზნესის შენარჩუნებაზე. უფროსი პარტნიორების ინტერესებშია, რომ უმცროსმა პარტნიორებმა არაადამიანური საათებით იმუშაონ და მუდმივად ფიქრობდნენ ძველი კლიენტების შენარჩუნებასა და ახლების მოზიდვაზე. უმცროსი პარტნიორების ინტერესებშია, რომ უფროსმა იურისტებმა არაადამიანური საათებით იმუშაონ და მუდმივად ცდილობდნენ კლიენტების შენარჩუნებას, ახლების მოზიდვასა და პარტნიორად გახდომას. და რაც მთავარია, ყველას ინტერესშია, რომ პროფესიის უახლესი წევრები — ახალბედა იურისტები — მზად იყვნენ იმუშაონ არაადამიანური საათებით და გამუდმებით ფიქრობდნენ ყველაფერზე: კლიენტების შენარჩუნებაზე, ახლების მოზიდვაზე, პარტნიორად გახდომასა და სამუშაო საათების გეგმის შესრულებაზე.[215]

შედეგი? ხანგრძლივი საათები, დიდი ხელფასები და ერთ-ერთი ყველაზე არაჯანსაღი და უბედური პროფესია დედამიწაზე.

C.        „თამაში“

აქ რაღაც რიგზე არ არის. ეს ყველაფერი ძალიან ალოგიკურია. როგორც უკვე აღვნიშნე, პროფესია, რომელსაც თქვენ ეს-ესაა უერთდებით, აბსოლუტურად შეპყრობილია ფულით. „ფული იურიდიული პრაქტიკისთვის მხოლოდ შემთხვევითი დამატება არ არის, ის ამ პრაქტიკის შუაგულშია“.[216] ფულია, ფაქტობრივად, საფუძველი ყველაფრისა, რაც იურისტებს არ მოსწონთ თავიანთ პროფესიაში: ხანგრძლივი საათები, კომერციალიზაცია, უზარმაზარი ზეწოლა კლიენტების მოსაზიდად და შესანარჩუნებლად, მძაფრი კონკურენცია, კოლეგიალობისა და ერთგულების ნაკლებობა პარტნიორებს შორის, პროფესიის ცუდი საჯარო იმიჯი და უხეში დამოკიდებულებაც კი. ამ პრობლემებიდან თითქმის ყველა აღმოიფხვრებოდა ან მნიშვნელოვნად შემცირდებოდა, თუ იურისტები უბრალოდ თანახმა იქნებოდნენ ნაკლები ფულის გამომუშავებაზე. ჩრდილოეთ კაროლინას ადვოკატთა ასოციაციამ ეს პირდაპირ თქვა: „მცდარი შეხედულება ფულზე, როგორც პრაქტიკის ერთადერთ მიზანზე, წარმატებისა და თვითშეფასების ერთადერთ საზომზე, პირდაპირ და ირიბად არის პასუხისმგებელი პრაქტიკაში არსებულ ბევრ პრობლემაზე“.[217]

მოსაზრება, რომ ადვოკატებს შეუძლიათ, შედარებით ნაკლები შემოსავლით იცხოვრონ, აბსურდული არ არის. 1994 წელს ამერიკელი მამაკაცების საშუალო წლიური შემოსავალი 31,612 აშშ დოლარი იყო; ქალებისთვის ეს რიცხვი 23,265 აშშ დოლარს შეადგენდა.[218] 1995 წელს, ყველა ზომის იურიდიულ ფირმაში პარტნიორის საშუალო წლიური შემოსავალი 168,751 აშშ დოლარი იყო.[219] ყოველი მეოთხე პარტნიორი კი საშუალოდ 230,133 აშშ დოლარს გამოიმუშავებდა.[220] უდიდეს იურიდიულ ფირმებში (რომლებსაც 75 და მეტი იურისტი ჰყავთ), პარტნიორთა საშუალო წლიური შემოსავალი 190,408 აშშ დოლარი იყო, ხოლო პარტნიორთა მეოთხედის შემოსავალი 261,425 აშშ დოლარს აღემატებოდა.[221] ყველაზე პატარა იურიდიულ ფირმებშიც კი (8 ან ნაკლები ადვოკატით), პარტნიორთა საშუალო შემოსავალი 134,294 აშშ დოლარი იყო, ხოლო მეოთხედმა საშუალოდ 216,399 აშშ დოლარი გამოიმუშავა.[222] ეს რიცხვები 1995 წლის რეალობას ასახავს; მიუხედავად იმისა, რომ მომდევნო წლებისთვის მსგავსი მონაცემები არ გვაქვს, ცნობილია, რომ იურიდიული ფირმების პარტნიორთა შემოსავალი 1996 და 1997 წლებში მნიშვნელოვნად გაიზარდა.[223]

იმ იურიდიულ ფირმებში, რომლებიც „Am Law 100“-ის კრიტერიუმებს აკმაყოფილებენ,[224] პარტნიორის საშუალო მოგება 1997 წელს 587,000 აშშ დოლარამდე გაიზარდა.[225] ნამდვილად ვერ ვიტყვით, რომ ადვოკატებს შემოსავლის ნაკლებობა აქვთ.

იმ ფონზე, რომ ადვოკატებს ფანტასტიკური შემოსავლები აქვთ, ბევრი მათგანი უკმაყოფილოა საკუთარი პროფესიული ცხოვრებით,[226] და მათი ყველაზე დიდი სადარდებელი ხანგრძლივი სამუშაო საათებია.[227] ადვოკატებს შეუძლიათ, გაცილებით მეტი დრო დაუთმონ პირად ცხოვრებას, თუ შემოსავლების მცირედით შემცირებას დათანხმდებიან. მაგალითად, განვიხილოთ პარტნიორი, რომელიც კლიენტებისთვის წელიწადში 2000 საათს მუშაობს და 200,000 აშშ დოლარის ანაზღაურებას იღებს. თუ ვივარაუდებთ, რომ სამუშაო საათების 20%-ით შემცირება ხელფასის 20%-იან, პირდაპირპროპორციულ შემცირებას იწვევს (ეს ჰიპოთეზა, სავარაუდოდ, ზუსტი არ არის, თუმცა ჩვენი მსჯელობისთვის რეალობასთან საკმაოდ ახლოსაა), ეს ადვოკატი შეძლებს, 40,000 აშშ დოლარის შემოსავალი 600 თავისუფალ საათში გაცვალოს (იმ ვარაუდით, რომ ოფისში გატარებული ყოველი სამი საათიდან ორი საათი ანაზღაურებადია).[228]

ჩვენს ჰიპოთეტურ პარტნიორს აქვს არჩევანი: მას შეუძლია, წელიწადში 200,000 აშშ დოლარი გამოიმუშაოს და რეგულარულად იმუშაოს ღამით და შაბათ-კვირას; ადგეს დილით ადრე, სანამ შვილები გაიღვიძებენ; ისადილოს სამუშაო მაგიდასთან; დატოვოს სამსახური გვიან, გზად „Taco Bell“-ში ნაყიდი ვახშმით და სახლში დაბრუნებულმა მძინარე შვილებს ლოყაზე აკოცოს. ან, მას შეუძლია, წელიწადში 160,000 აშშ დოლარი გამოიმუშაოს და გაცილებით ნაკლები იმუშაოს ღამით და შაბათ-კვირას; გაატაროს დრო მეუღლესთან, იყოს შვილების აღზრდის სრულფასოვანი მონაწილე, დატკბეს მეგობრებთან ურთიერთობით, დაუთმოს დრო ჰობის, დაკავდეს მოხალისეობრივი საქმიანობით, ივარჯიშოს რეგულარულად და, ზოგადად, ჰქონდეს დაბალანსებული ცხოვრება ისე, რომ კვლავ 160,000 აშშ დოლარის წლიური შემოსავალი მიიღოს.

თუ ყველა ის ადვოკატი, რომელიც წელიწადში 160,000 აშშ დოლარს გამოიმუშავებს, დაჯდება და საკუთარ თავს ჰკითხავს: „რა გამაბედნიერებდა და გააუმჯობესებდა ჩემს ჯანმრთელობას: დამატებითი 40,000 აშშ დოლარი (რაც გადასახადების შემდეგ დაახლოებით 25,000 დოლარია) თუ 600 თავისუფალი საათი იმის საკეთებლად, რაც მიყვარს?“, — ძნელი დასაჯერებელია, რომ ბევრი მათგანი ფულს აირჩევდა.

თუმცა, ბევრი მათგანი, მართლაც, არჩევანს ფულის სასარგებლოდ აკეთებს. ათასობით ადვოკატი ნებაყოფლობით ამბობს უარს ჯანსაღ, ბედნიერ, დაბალანსებულ ცხოვრებაზე და ირჩევს ნაკლებად ჯანმრთელ, ნაკლებად ბედნიერ, სამსახურზე ორიენტირებულ ცხოვრებას. და ისინი ამას მხოლოდ იმისთვის აკეთებენ, რომ ქვეყნის საშუალო შემოსავალზე 7-8-ჯერ მეტი მიიღონ, ნაცვლად 5-6-ჯერ მეტისა. რატომ? უბრალოდ, ხარბები არიან ადვოკატები?

შესაძლოა, ზოგიერთი მათგანი მართლაც ხარბია, თუმცა საკითხი გაცილებით რთულია. ერთი მხრივ, ადვოკატები ასე არ აზროვნებენ. ისინი თავიანთ ცხოვრებას სიგიჟედ არ აღიქვამენ, რადგან ამ ყველაფერს ვერ ამჩნევენ. ადვოკატები არ სხედან და ლოგიკურად არ აანალიზებენ, რატომ არის მათი ცხოვრება ისეთი, როგორიც არის, ისევე, როგორც ბიზონები არ ფიქრობენ ლოგიკურად, თუ რატომ დარბიან ჯოგებად. ეს არის მთავარი მიზეზი, რის გამოც ამ სტატიის დაწერა გადავწყვიტე: ვიმედოვნებ, რომ თქვენ დაჯდებით და დაფიქრდებით თქვენს ცხოვრებაზე, სანამ თავად მოჰყვებით ბიზონების ჯოგურ რბოლაში.

თუმცა, რაც მთავარია, ჩემი ანალიზის ხარვეზი ისაა, რომ იგი ვარაუდობს, თითქოს მიზეზი, რის გამოც იურისტები ამდენი ფულის შოვნას ცდილობენ, თავად ფულია. სხვა სიტყვებით, ჩემი ანალიზი ვარაუდობს, რომ იურისტებს მეტი ფული იმიტომ სურთ, რომ მეტი დახარჯონ და ისიამოვნონ იმით, რის ყიდვასაც ფულით შეძლებენ. ამ პირობებში, იურისტების უმეტესობისთვის მართლაც არ აქვს აზრი, დათმონ 600 საათი პირადი ცხოვრებიდან იმისთვის, რომ 160,000-დოლარიან ხელფასს კიდევ 40,000 დაუმატონ. მაგრამ უნდა გესმოდეთ, რომ ძალიან ცოტა ადვოკატი მუშაობს გადაბმულად მხოლოდ იმიტომ, რომ ფული სჭირდება. ისინი ამას სხვა მიზეზით აკეთებენ.

დიდი იურიდიული ფირმების ადვოკატები, ზოგადად, ძალიან კონკურენტული და, ამავდროულად, დაუცველი ადამიანების ჯგუფია. უმეტესობამ მთელი ცხოვრება შეჯიბრსა და სხვების მიერ გამოგონილი თამაშების მოგებაში გაატარა. თავდაპირველად, ისინი ერთმანეთს ეჯიბრებიან საუკეთესო კოლეჯში მოსახვედრად. შემდეგ, ცდილობენ, LSAT-ის ტესტებში უმაღლესი ქულები მიიღონ. შემდეგ, ერთმანეთს ეჯიბრებიან პრესტიჟულ სამართლის სკოლაში ჩასაბარებლად. შემდეგ, ერთმანეთს ეჯიბრებიან საუკეთესო ნიშნების მისაღებად. შემდეგ, ცდილობენ, სამართლის სკოლის იურიდიული ჟურნალის რედაქტორები გახდნენ. შემდეგ, ერთმანეთს ეჯიბრებიან მოსამართლის თანაშემწის პოზიციის დასაკავებლად.[229] შემდეგ კი — იმისთვის, რომ მუშაობა დიდ იურიდიულ ფირმაში დაიწყონ.[230]

და როდესაც ისინი, ბოლოს და ბოლოს, დიდ იურიდიულ ფირმაში მოხვდებიან, რა ხდება მერე? წყვეტენ ისინი შეჯიბრს? წყვეტენ ისინი საკუთარი თავის სხვებთან შედარებას? რა თქმა უნდა, არა. ისინი აგრძელებენ შეჯიბრს — იმუშაონ კლიენტებისთვის მეტი საათი, მოიზიდონ მეტი კლიენტი, მოიგონ მეტი საქმე და მონაწილეობა მიიღონ მეტ ტრანზაქციაში. ისინი თამაშობენ. ფული კი ამ თამაშში ანგარიშის დაფაა.

როგორ ფიქრობთ, რატომ მუშაობს სამოცი წლის ადვოკატი, რომელსაც საბანკო ანგარიშზე მილიონობით დოლარი უდევს, კვლავ წელიწადში 2200 საათს? როგორ ფიქრობთ, რატომ ატარებენ ადვოკატები, რომელთა შვილებსაც აქვთ ყველაფერი, რისი ყიდვაც ფულითაა შესაძლებელი, მაგრამ მშობლების დრო და ყურადღება სჭირდებათ, კვლავ ღამეებსა და შაბათ-კვირას ოფისებში და, ამავდროულად, თავიანთი შვილებისთვის ქალაქის საუკეთესო ფსიქოლოგებს ქირაობენ? როგორ ფიქრობთ, რატომ განრისხდა ჩემი ერთი ნაცნობი პარტნიორი იმის გამო, რომ წლის ბოლოს მისი ბონუსი 400,000 აშშ დოლარი იყო, ხოლო მისი კონკურენტი პარტნიორისა — 425,000? როგორ ფიქრობთ, რატომ იყო ჩემი მეორე ნაცნობი ადვოკატი (რომელიც წელიწადში 1 მილიონ დოლარს გამოიმუშავებს) ახლოს ფირმის დატოვებასთან მხოლოდ იმიტომ, რომ თავის ერთ-ერთ პარტნიორთან (რომელიც წელიწადში 2 მილიონ დოლარს გამოიმუშავებს) 10,000-დოლარიან დავაში წააგო?

ეს ყველაფერი იმიტომ არ ხდება, რომ ადვოკატებს ფული სჭირდებათ. ნებისმიერ ამ ადვოკატს შეეძლო, დაეკარგა მთელი დანაზოგი და წლიური შემოსავლის ორი მესამედი, და მაინც ბევრად უფრო კომფორტულად ეცხოვრა, ვიდრე ამერიკელების აბსოლუტურ უმრავლესობას. ამ ადვოკატების მამოძრავებელი ძალა თამაშის მოგების სურვილია. მათ მთელი ცხოვრება სხვებთან კონკურენციასა და საკუთარი თავის სხვებთან შედარებაში გაატარეს. და ახლა, როდესაც ისინი დიდ იურიდიულ ფირმებში მუშაობენ, ფული მათი წარმატების საზომია. ფული აჩვენებს, არიან თუ არა ისინი უფრო წარმატებულები, ვიდრე ადვოკატი გვერდითა ოფისიდან, მეზობელი შენობიდან ან ახლომდებარე ქალაქიდან. თუ ადვოკატის ცხოვრებაში ეს თამაში დომინირებს, და თუ ამ თამაშში წარმატება ფულით იზომება, მაშინ შეიძლება ითქვას, რომ ადვოკატის ცხოვრებაში ფული დომინირებს. ძალიან ბევრი ადვოკატისთვის საკითხი სწორედ ასე დგას!

სქოლიო

* ნოტრ-დამის სამართლის სკოლის ასოცირებული პროფესორი. მადლობას ვუხდი პოლ დ. ქარინგტონს, მარკ ჩოპკოს, როჯერ ს. კრამტონს, ჯონ ს. ელსონს, სტეფან გილერსს, ჯეფრი ს. ჰაზარდ უმცროსს, დუგლას ლეიქოქს, ჰოვარდ ლენსიკს, სანფორდ ლევინსონს, თომას დ. მორგანს, ჯონ კოპლენდ ნეგლის, მაიკლ სტოუკს პოლსენს, რობერტ ი. როუდს უმცროსს, ელიზაბეტ რ. შილცს, თომას ლ. შაფერს, დევიდ ა. სკილ უმცროსს და კენტ დ. სივერუდს წინამდებარე სტატიის თავდაპირველ ვერსიებზე გამოთქმული კომენტარებისთვის. აგრეთვე, მადლობას ვუხდი უილიამ ლ. ესსერს, ჯონ ჯ. ლაქსაგიუსს, როზემარი კ. ნიქსონს და სკოტ რ. უილიამსს იურიდიული კვლევის ჩატარებაში გაწეული დახმარებისთვის. ასევე, მადლობას ვუხდი პენსილვანიის სამართლის სკოლის 1999 წლის გაზაფხულის სემესტრის სემინარის — „რელიგიური ცნობიერება, სამართლებრივი აზროვნება და პრაქტიკა“ — მონაწილე სტუდენტებს კრიტიკული შენიშვნებისა და კომენტარებისთვის.

[1] იხ. Marc Galanter & Thomas Palay, Tournament Of Lawyers: The Transformation Of The Big Law Firm 1 (1991); Mary Ann Glendon, A Nation Under Lawyers: How The Crisis In The Legal Profession Is Transforming American Society 283-84 (1994); Gary A. Munneke, Careers In Law 5-7 (1997); A. Leon Higginbotham, Jr., The Life Of The Law: Values, Commitment, And Craftsmanship, 100 Harv. L. Rev. 795, 803-04 (1987).

[2] Fred Rodell, Woe Unto You, Lawyers! გვ. 7 (1957).

[3] იხ. Amiram Elwork & G. Andrew H. Benjamin, Lawyers In Distress, 23 J. Psychiatry & L. 205, 206 (1995) (ავტორი მიუთითებს, რომ ადვოკატთა ჯანმრთელობის საკითხმა დაიმსახურა „მკვლევრებისგან ძალიან მცირე ყურადღება, როგორც სამართლის, ისე მენტალური ჯანმრთელობის სფეროს სპეციალისტთა წრეებში“).

[4] რატომ ანაცვლებენ ლაბორატორიაში მეცნიერები თაგვებს ადვოკატებით? იმიტომ, რომ ადვოკატი უფრო მეტია, ვიდრე თაგვი. მეცნიერები, შესაძლოა, ემოციურად დაუახლოვდნენ თაგვებს. და არსებობს რაღაცები, რასაც თაგვები არ გააკეთებენ.

[5] იხ. Robert J. Borthwick & Jordan R. Schau, Gatekeepers Of The Profession: An Empirical Profile Of The Nation's Law Professors, 25 U. Mich. J.L. Reform 191, 220 (1991); Patrick J. Schiltz, Legal Ethics In Decline: The Elite Law Firm, The Elite Law School, And The Moral Formation Of The Novice Attorney, 82 Minn. L. Rev. 705, 756-62 (1998).

[6] იხ. Talbot D'alemberte, Keynote Address, In The MacCrate Report: Building The Educational Continuum 4, 12 (Joan S. Howland & William H. Lindberg Eds., 1994); Schiltz, ზემოთ ციტირებული 5, გვ. 754-56; Barbara Bennett Woodhouse, Mad Midwifery: Bringing Theory, Doctrine, And Practice To Life, 91 Mich. L. Rev. 1977, 1993 (1993).

[7] იხ. Michael J. Kelly, Lives Of Lawyers: Journeys In The Organizations Of Practice 19 (1994); Harry T. Edwards, The Growing Disjunction Between Legal Education And The Legal Profession, 91 Mich. L. Rev. 34, 35 (1992); Schiltz, ზემოთ ციტირებული 5, გვ. 762-71; Laurence H. Silberman, Will Lawyering Strangle Democratic Capitalism?: A Retrospective, 21 Harv. J.L. & Pub. Pol’y 607, 616 (1998).

[8] იხ. Michael A. Livingston, Reinventing Tax Scholarship: Lawyers, Economists, And The Role Of The Legal Academy, 83 Cornell L. Rev. 365, 400 (1998); Craig Allen Nard, Empirical Legal Scholarship: Reestablishing A Dialogue Between The Academy And Profession, 30 Wake Forest L. Rev. 347, 368 (1995).

[9] იხ. James J. Alfini & Joseph N. Van Vooren, Is There A Solution To The Problem Of Lawyer Stress? The Law School Perspective, 10 J.L. & Health 61, 66 (1995-1996) („შესაძლოა გასაკვირი იყოს, რომ იურიდიულმა აკადემიამ პროფესიის ასეთ მნიშვნელოვან პრობლემას ასეთი მცირე ყურადღება დაუთმო. თუმცა, ეს ნაკლებად საკვირველი ჩანს, როცა ვიხსენებთ, რა ცოტა ყურადღებას უთმობს აკადემია იურიდიული პროფესიის ამჟამინდელ სტრუქტურასა და ფუნქციონირების რეალობას.“).

[10] იხ. William W. Eaton et al., Occupations And The Prevalence Of Major Depressive Disorder, 32 J. Occupational Med. 1079 (1990).

[11] იხ. წინა ციტირება, გვ. 1081.

[12] იხ. წინა ციტირება.

[13] იხ. წინა ციტირება, გვ. 1081-83.

[14] იხ. წინა ციტირება, გვ. 1083. სკოლამდელი და სპეციალური განათლების მასწავლებლები MDD-თი (მძიმე დეპრესიული აშლილობა) მოსალოდნელზე 2.8-ჯერ უფრო ხშირად იტანჯებიან, მაშინ, როცა პირადი ასისტენტები MDD-თი მოსალოდნელზე 1.9-ჯერ უფრო ხშირად იტანჯებიან. იხ. წინა ციტირება. შესაბამისად, ადვოკატი, რომელიც შვილს სკოლაში დატოვებს სამსახურისკენ მიმავალ გზაზე და ოფისთან მისული პირად ასისტენტს შეხვდება, დილის ცხრა საათამდე იხილავს „დეპრესიულ ტრიფექტას“.

[15] იხ. წინა ციტირება, გვ. 1085.

[16] იხ. წინა ციტირება. იხ. ასევე Amiram Elwork, Stress Management For Lawyers 15 (2d ed. 1997); Sol M. Linowitz, The Betrayed Profession: Lawyering At The End Of The Twentieth Century 242 (1994); Benjamin Sells, The Soul Of The Law 99 (1994); Elwork & Benjamin, იხ. ზემოთ ციტირებული 3, გვ. 215.

[17] G. Andrew H. Benjamin et al., The Prevalence Of Depression, Alcohol Abuse, And Cocaine Abuse Among United States Lawyers, 13 Int'l J.L. & Psychiatry 233, 240 (1990) (მითითება გამოტოვებულია). „სტატისტიკურად მომატებული დეპრესიის დონეში“ მკვლევარები გულისხმობენ თვითშეფასების ინსტრუმენტის, რომელიც ცნობილია Brief Symptom Inventory („BSI“) სახელით, მომატებულ დონეს. წინა ციტირება, გვ. 237. მკვლევარების თანახმად, „BSI-ს დეპრესიული სიმპტომის არსებითი მომატება (მაჩვენებელი, რომელიც აღემატება საზოგადოების საშუალო მაჩვენებელს სულ მცირე ორი სტანდარტული გადახრით) მჭიდროდ არის დაკავშირებული კლინიკურ დაავადებასთან და საჭიროებს სპეციალურ მკურნალობას.“ იხ. წინა ციტირება.

[18] იხ. წინა ციტირება, გვ. 234 (ციტირებულია G. Andrew H. Benjamin et al., The Role Of Legal Education In Producing Psychological Distress Among Law Students And Lawyers, 1986 Am. B. Found. Res. J. 225, 246 [შემდგომში — „ფსიქოლოგიური დისტრესი“]).

[19] იხ. წინა ციტირება. არიზონას კვლევამ დეპრესია გაზომა BSI-ს მეშვეობით, ისევე, როგორც სამი სხვა თვითშეფასების ინსტრუმენტის გამოყენებით (Beck Depression Inventory, Multiple Affect Adjective Checklist და Hassles Scale). იხ. „ფსიქოლოგიური დისტრესი“, იხ. ზემოთ ციტირებული 18, გვ. 228-31.

[20] იხ. Benjamin et al., ზემოთ ციტირებული 17, გვ. 234.

[21] Connie J.A. Beck et al., Lawyer Distress: Alcohol-Related Problems And Other Psychological Concerns Among A Sample Of Practicing Lawyers, 10 J.L. & Health 1, 50 (1995-1996) (ციტირება გამოტოვებულია). სუბიექტი მიიჩნეოდა „კლინიკური ზღვრის“ მიღმა, თუ მისი მაჩვენებელი, სულ მცირე, ორი სტანდარტული გადახრით აღემატებოდა საზოგადოების საშუალო მაჩვენებელს, იმავე ინსტრუმენტების გამოყენებით, რომლებიც ვაშინგტონისა და არიზონას კვლევებში გამოიყენეს. იხ. წინა ციტირება, გვ. 3. ამ შემთხვევაში, სუბიექტი „მიიჩნევა კლინიკურად დეპრესიულად და საჭიროებს მკურნალობას.“ წინა ციტირება, გვ. 3-4. ეს „არ არის სრულმასშტაბიანი ფსიქიატრიული დიაგნოზის სინონიმი.“ წინა ციტირება, გვ. 49, N. 200.

[22] იხ. Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 14.

[23] იხ. North Carolina Bar Ass'n, Report Of The Quality Of Life Task Force And Recommendations 4 (1991).

[24] იხ. Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 14-15.

[25] იხ. North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 4.

[26] Beck et al., ზემოთ ციტირებული 21, გვ. 23.

[27] წინა ციტირება, გვ. 50 (ციტირება გამოტოვებულია).

[28] წინა ციტირება, გვ. 49.

[29] იხ. North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 4.

[30] იხ. Eric Drogin, Alcoholism In The Legal Profession: Psychological And Legal Perspectives And Interventions, 15 Law & Psychol. Rev. 117, 127 (1991).

[31] Benjamin et al., ზემოთ ციტირებული 17, გვ. 241.

[32] Beck et al., ზემოთ ციტირებული 21, გვ. 50-51.

[33] იხ. Benjamin et al., ზემოთ ციტირებული 17, გვ. 241.

[34] იხ. წინა ციტირება.

[35] იხ. წინა ციტირება, გვ. 242.

[36] იხ. Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 15; Benjamin et al., ზემოთ ციტირებული 17, გვ. 242.

[37] David B. Larson et al., The Costly Consequences Of Divorce: Assessing The Clinical, Economic, And Public Health Impact Of Marital Disruption In The United States 1 (1995); იხ. ასევე, წინა ციტირება, გვ. 41-88; Beck et al., ზემოთ ციტირებული 21, გვ. 7; Lee A. Lillard & Linda J. Waite, 'Til Death Do Us Part: Marital Disruption And Mortality, 100 Am. J. Soc. 1131 (1995); David G. Myers & Ed Diener, Who Is Happy?, 6 Psychol. Sci. 10, 15 (1995); Hara Estroff Marano, Debunking The Marriage Myth: It Works For Women, Too, N.Y. Times, Aug. 4, 1998, გვ. F7; Jennifer Steinhauer, Studies Find Big Benefits In Marriage, N.Y. Times, Apr. 10, 1995, გვ. A10.

[38] იხ. David L. Chambers, Accommodation And Satisfaction: Women And Men Lawyers And The Balance Of Work And Family, 14 J.L. & Soc. Inquiry 251, 255, 274 (1989).

[39] North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 7.

[40] იხ. წინა ციტირება, გვ. 4. დანარჩენ ორ კატეგორიას წარმოადგენდნენ ადვოკატები, რომლებიც თვიურად 250 საათზე მეტს მუშაობენ, და ადვოკატები, რომლებიც იურიდიულ ფირმებში მუშაობენ. იხ. წინა ციტირება.

[41] იხ. ზოგადად Larson et al., ზემოთ ციტირებული 37, გვ. 41-88; Judith S. Wallerstein & Sandra Blakeslee, Second Chances: Men, Women, And Children A Decade After Divorce (1989); Judith S. Wallerstein & Joan Berlin Kelly, Surviving The Breakup: How Children And Parents Cope With Divorce (1980).

[42] იხ. Larson et al., ზემოთ ციტირებული 37, გვ. 44-58 (ავტორები აჯამებენ და აღწერენ კვლევებს).

[43] იხ. წინა ციტირება, გვ. 1.

[44] იხ. წინა ციტირება, გვ. 46-47, 58-61 (ავტორები აჯამებენ და აღწერენ კვლევებს).

[45] იხ. წინა ციტირება, გვ. 61-62 (ავტორები აჯამებენ და აღწერენ კვლევებს).

[46] იხ. წინა ციტირება, გვ. 63.

[47] იხ. წინა ციტირება, გვ. 62-70 (ავტორები აჯამებენ და აღწერენ კვლევებს).

[48] იხ. წინა ციტირება, გვ. 64.      

[49] იხ. წინა ციტირება, გვ. 50-57.

[50] იხ. Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 16; Micheal [Sic] Hall, Pressure Blamed For Lawyers' Divorce Rate, L.A. Daily J., Jan. 20, 1988, გვ. 5; Richard J. King, Jr., How Lawyers Can Cope With Stress, Pa. Law., Oct. 1995, გვ. 8, 8 (წიგნის მიმოხილვა).

[51] ლეკლერის კვლევის შედეგები ასაკის მიხედვით:

მამაკაცი ადვოკატები / მამაკაცი ექიმები
ასაკი	24-34	35-49	50-64	> 64
არასოდეს დაქორწინებულა	41.7% / 29.1%	9.3% / 6.7%	3.0% / 2.2%	2.9% / 2.1%
ამჟამად ქორწინებაში	54.6% / 67.4%	81.1% / 86.5%	85.3% / 88.7%	83.7% / 87.4%
ამჟამად განქორწინებული	2.9% / 2.5%	7.7% / 5.1%	8.5% / 6.6%	3.9% / 3.5%
ამჟამად დაცილებული	0.8% / 0.9%	1.8% / 1.4%	1.6% / 1.3%	0.8% / 0.6%
ამჟამად დაქვრივებული	0% / 0.1%	0.2% / 0.2%	1.6% / 1.2%	8.6% / 6.4%
ქალი ადვოკატები / ქალი ექიმები
ასაკი	20-34	35-49	50-64	> 64
არასოდეს დაქორწინებულა	48.6% / 35.0%	18.8% / 13.0%	8.4% / 10.3%	11.7% / 11.5%
ამჟამად ქორწინებაში	45.6% / 59.9%	61.6% / 73.2%	56.8% / 65.7%	44.6% / 41.2%
ამჟამად განქორწინებული	4.9 % / 4.0 %	16.2% / 11.0%	24.3% / 15.3%	14.3% / 11.3%
ამჟამად დაცილებული	0.8% / 1.1%	2.2% / 1.6%	1.8% / 0.8%	0.4% / 0.8%
ამჟამად დაქვრივებული	0.1% / 0%	1.1% / 1.1%	8.6% / 7.8%	29.0% / 35.2%

1990 წლის მოსახლეობის ათწლიანი აღწერის საჯარო გამოყენების მიკრომონაცემების ნიმუშები (1990 Decennial Census Public Use Microdata Samples, 5% Persons Sample)

[52] იხ. Teresa M. Cooney & Peter Uhlenberg, Family-Building Patterns Of Professional Women: A Comparison Of Lawyers, Physicians, And Postsecondary Teachers, 51 J. Marriage & Fam. 749, 751 (1989).

[53] იხ. წინა ციტირება.

[54] იხ. წინა ციტირება, გვ. 752.

[55] იხ. Deborah K. Holmes, Learning From Corporate America: Addressing Dysfunction In The Large Law Firm, 31 Gonz. L. Rev. 373, 377 (1995-1996); Laura Gatland, Dangerous Dedication: Studies Suggest Long Hours, Productivity Pressures Can Cause Serious Health Problems And A Higher Suicide Rate For Attorneys, A.B.A. J., Dec. 1997, გვ. 28, 28; Doretta Zemp, Turned-Off Lawyers, Student Law., Nov. 1981, გვ. 23, 37.

[56] იხ. Carol A. Burnett et al., Suicide And Occupation: Is There A Relationship?, გვ. 2 (Nov. 19-22, 1992) (გამოუქვეყნებელი ნაშრომი, წარდგენილი ამერიკის ფსიქოლოგთა ასოციაციისა და პროფესიული უსაფრთხოებისა და ჯანმრთელობის ეროვნული ინსტიტუტის კონფერენციაზე, რომელიც 90-იან წლებში სამუშაო ადგილზე სტრესს ეძღვნებოდა. ნაშრომი ინახება ავტორთან).

[57] Benjamin et al., ზემოთ ციტირებული 17, გვ. 241.

[58] იხ. Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 14.

[59] იხ. ზემოთ ციტირებული 23-25 და თანმხლები ტექსტი.

[60] ადვოკატთა ნახევარი რეგულარულად არ ვარჯიშობს. იხ. North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 4; Young Lawyers Div., American Bar Ass'n, The State Of The Legal Profession 1990, გვ. 51 (1991).

[61] იხ. North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 4.

[62] იხ. Marc B. Schenker et al., Self-Reported Stress And Reproductive Health Of Female Lawyers, 39 J. Occupational & Envtl. Med. 556, 557 (1997).

[63] იხ. ქვემოთ, ნაწილი II.A.

[64] იხ. Sheila Nielsen, The Balancing Act: Practical Suggestions For Part-Time Attorneys, 35 N.Y.L. Sch. L. Rev. 369, 370 (1990) („ბევრ დიდ იურიდიულ ფირმასა და სხვა პრესტიჟულ სამუშაო ადგილზე ცხრიდან ხუთამდე მუშაობა ნახევარ განაკვეთზე მუშაობად ითვლება.“); Jennifer A. Kingson, Women In The Law Say Their Paths Are Limited By The „Mommy Track,“ N.Y. Times, Aug. 8, 1988, გვ. A1 („იურიდიულ პროფესიას ნახევარ განაკვეთზე მუშაობის საკუთარი განსაზღვრება აქვს. ყველაზე დიდ და კონკურენტულ იურიდიულ ფირმებში... ‘ნახევარი განაკვეთის’ საათებია 9-დან 5-მდე, კვირაში ხუთი დღე.“).

[65] იხ. Benjamin et al., ზემოთ ციტირებული 17, გვ. 245; Eaton et al., ზემოთ ციტირებული 10, გვ. 1085.

[66] Myers & Diener, ზემოთ ციტირებული 37, გვ. 15 (ციტირება გამოტოვებულია).

[67] Maxim Gorky, The Lower Depths Act I, In Four Modern Plays 289 (Henry Popkin ed., Alexander Bakshy trans., Holt, Rinehart & Winston 1961) (1902).

[68] David Margolick, More Lawyers Are Less Happy At Their Work, A Survey Finds, N.Y. Times, Aug. 17, 1990, გვ. B5; იხ. ასევე Carl T. Bogus, The Death Of An Honorable Profession, 71 Ind. L.J. 911, 940 (1996); Holmes, ზემოთ ციტირებული 55, გვ. 375-76.

[69] Nancy McCarthy, Pessimism For The Future: Given A Second Chance, Half Of The State's Attorneys Would Not Become Lawyers, Cal. St. B.J., Nov. 1994, გვ. 1, 1.

[70] იხ. წინა ციტირება. კალიფორნიის იურისტთა ასოციაციის არასამეცნიერო კვლევაში (კვლევა ასახავდა მხოლოდ იმ ადამიანების მოსაზრებებს, რომლებმაც „California Lawyer“ ჟურნალში გამოქვეყნებულ შეკითხვებს ფაქსით უპასუხეს), გამოკითხულ ადვოკატთა მხოლოდ 40%-მა განაცხადა, რომ „გონივრულად“ კმაყოფილია თავისი კარიერით; 36%-მა განაცხადა, რომ „იმდენად უკმაყოფილოა, რომ პროფესიას შეიცვლიდა“, 16% — „უკმაყოფილო, თუმცა ინერტული“, და 8% — „ინდიფერენტული“. იხ. „It's Become A Miserable Profession,“ Cal. Law., Mar. 1992, გვ. 96, 96. გამოკითხული კალიფორნიელი ადვოკატების თითქმის სამი მეოთხედი თანხმდებოდა, რომ მათ „პრაქტიკა ახლა უფრო ნაკლებად მოსწონთ, ვიდრე კარიერის დაწყებისას“, და მსგავსი რაოდენობა აცხადებდა, რომ თავიანთ შვილებს არ ურჩევდნენ, ადვოკატები გამხდარიყვნენ. წინა ციტირება. გამოკითხულები, რა თქმა უნდა, არ წარმოადგენდნენ კალიფორნიის ადვოკატთა ასოციაციის ყველა წევრს.

[71] იხ. North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 4.

[72] Margaret Cronin Fisk, Lawyers Give Thumbs Up, Nat'l L.J., May 28, 1990, გვ. S2, S2.

[73] იხ. მაგალითად, The University of Michigan Law School, The University of Michigan Law School: A Report On The Class Of 1991 Five Years After Graduation 1 (1996) (გამოუქვეყნებელი ანგარიში, დოკუმენტი ინახება ავტორთან). მადლობას ვუხდი დევიდ ლ. ჩემბერსს მიჩიგანის ანგარიშის მოწოდებისთვის.

[74] იხ. წინა ციტირება.

[75] განისაზღვრება, როგორც ისინი, ვინც „დააფიქსირა 1 ან 2 შვიდქულიან შკალაზე“. წინა ციტირება, გვ. 15.

[76] იხ. ზემოთ ციტირებული.

[77] იხ. ზემოთ ციტირებული.

[78] იხ. წინა ციტირება, გვ. 16. კვლევამ ასევე დაადგინა, რომ 1991 წლის კურსდამთავრებულებს შორის ისინი, ვინც სწავლის დასრულებიდან 5 წლის შემდეგ საადვოკატო პრაქტიკას არ ეწეოდნენ, „გაცილებით კმაყოფილები იყვნენ [საკუთარი კარიერით], ვიდრე ის კურსელები, რომლებიც იურიდიულ ფირმებში მუშაობდნენ“. წინა ციტირება, გვ. 7.

[79] იხ. Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 60, გვ. 1.

[80] იხ. წინა ციტირება.

[81] იხ. წინა ციტირება, გვ. 2-3.

[82] Young Lawyers Div., American Bar Ass'n, Career Satisfaction 1995, გვ. N.1 (1995).

[83] 1984 წელს გამოკითხულებს „გაეგზავნათ მოცულობითი კვლევა, რომელიც ფარავდა მათი სამუშაო გარემოს ბევრ ასპექტს: სამუშაო ისტორიას, განათლებას, ჯანმრთელობას, ფსიქოლოგიურ პროფილსა და ძირითად დემოგრაფიას.“ Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 60, გვ. 1. 1990 წელს გამოკითხულებს გაეგზავნათ თითქმის იდენტური კვლევა, რამდენიმე დამატებული შეკითხვით, „ძირითადად... რათა შეგროვებულიყო დეტალური ემპირიული მონაცემები სქესობრივი დისკრიმინაციისა და სექსუალური შევიწროების პრობლემებთან დაკავშირებით.“ იხ. წინა ციტირება, გვ. 3. 1995 წლის კვლევა, ამისგან განსხვავებით, უფრო ვიწროდ იყო ფოკუსირებული ახალგაზრდა ადვოკატების კარიერულ კმაყოფილებაზე. იხ. Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 82.

[84] იხ. Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 60, გვ. 52, ცხრილი 66.

[85] იხ. წინა ციტირება. მათი რიცხვი, ვინც „მეტ-ნაკლებად კმაყოფილი“ იყო, გაიზარდა 40%-დან 43%-მდე, „ნეიტრალურთა“ — 4%-დან 5%-მდე, და „საკმაოდ კმაყოფილთა“ რიცხვი გაიზარდა 12%-დან 14%-მდე. იხ. წინა ციტირება.

[86] იხ. წინა ციტირება, გვ. 81.

[87] იხ. წინა ციტირება, გვ. 53, ცხრილი 68.

[88] იხ. წინა ციტირება, გვ. 53.

[89] იხ. Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 82, გვ. 13, ცხრილი 13.

[90] იხ. წინა ციტირება, გვ. 9.

[91] მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ როდესაც ადვოკატთა კარიერული კმაყოფილების შესახებ ინფორმაციას ვეცნობით, „კვლევები აჩვენებს, რომ დასაქმებული ადამიანების უმრავლესობა, ყველა პროფესიასა და პოზიციაზე, კმაყოფილია თავისი კარიერით“. John P. Heinz et al., Lawyers And Their Discontents: Findings From A Survey Of The Chicago Bar, 74 Ind. L.J. 735, 736 (1999); იხ. ასევე Chambers, ზემოთ ციტირებული 38, გვ. 259, 274. ამერიკელი დასაქმებულების თითქმის 85% მინიმუმ „ზომიერად“ კმაყოფილია საკუთარი კარიერით. Heinz et al., ზემოთ ციტირებული, გვ. 736. შესაბამისად, ადვოკატები შეიძლება შედარებით უკმაყოფილოები იყვნენ თავიანთი საქმით, მიუხედავად იმისა, რომ მათი უმრავლესობა (ან მნიშვნელოვანი ნაწილი) კმაყოფილია.

[92] ტორონტოელი პრაქტიკოსი ადვოკატების 1991 წლის კვლევა, მინესოტას სამართლის სკოლის კურსდამთავრებულების 1987 წლის კვლევა და ნიუ-იორკის ადვოკატთა ასოციაციის წევრების 1994 წლის კვლევა ადვოკატებს შორის კარიერული კმაყოფილების ზოგადად მაღალ დონეს აჩვენებს. იხ. ზოგადად John Hagan & Fiona Kay, Gender In Practice: A Study Of Lawyers' Lives (1995) (ტორონტო); Paul W. Mattessich & Cheryl W. Heilman, The Career Paths Of Minnesota Law School Graduates: Does Gender Make A Difference?, 9 Law & Ineq. J. 59 (1990) (მინესოტა); Edward A. Adams, Legal Career Exacts Steep Personal Price, 'Law Journal' Poll: Attorneys Accept Long Hours, Absence From Families, N.Y.L.J., Feb. 7, 1994, გვ. 1, 1 (ნიუ-იორკი).

[93] იხ. Heinz et al., ზემოთ ციტირებული 91.

[94] იხ. ზემოთ ციტირებული 91.

[95] იხ. Heinz et al., ზემოთ ციტირებული 91, გვ. 736.

[96] წინა ციტირება, გვ. 757. ჩიკაგოს კვლევის ავტორებს, რომელთა მოსაზრებებიც ძალიან არის დაშორებული „საზოგადოდ მიღებულისგან“, რა თქმა უნდა, არ ჰქონდათ ამ ნაშრომის წაკითხვის შესაძლებლობა.

[97] იხ. წინა ციტირება.

[98] ქვემოთ წარმოდგენილია რამდენიმე არგუმენტი, რომელიც ხსნის განსხვავებებს ჩიკაგოს კვლევასა და ადვოკატთა კარიერული კმაყოფილების შესახებ ჩატარებულ სხვა კვლევების უმრავლესობას (თუმცა არა ყველას; იხ. ზემოთ ციტირებული 92) შორის:

პირველ რიგში, კარიერული კმაყოფილების შესახებ ყველა მონაცემი მიღებულია ადვოკატების გამოკითხვით, რომელთაც სთხოვეს, დაეხასიათებინათ თავიანთი ბედნიერების დონე; ასეთი კვლევის მონაცემები ნაკლებად სანდოა, ვიდრე უფრო ინტენსიური (თუმცა გაცილებით რთული და ძვირადღირებული) ქცევითი კვლევების შედეგები. იხ. Chambers, ზემოთ ციტირებული 38, გვ. 254-55. ყველა კვლევა შეიცავს მიკერძოებული პასუხების რისკს, თუმცა კარიერული კმაყოფილების კვლევებში რთული წარმოსადგენია, რა მიმართულებით შეიძლება გამოვლინდეს ეს მიკერძოება. შესაძლოა, ისინი, ვინც ნაკლებად კმაყოფილი არიან თავიანთი კარიერით, კვლევას, სავარაუდოდ, იმისთვის პასუხობენ, რომ ნეგატიური ემოციებისგან გათავისუფლდნენ. ან, შესაძლოა, კვლევას ყველაზე იშვიათად პასუხობენ ისინი, „ვინც იმდენად დამძიმებულია საკუთარი სამუშაოთი და სხვა პასუხისმგებლობებით, რომ პასუხის გასაცემად დრო არ აქვს.“ წინა ციტირება, გვ. 261, N. 47. ასევე შესაძლებელია, რომ კვლევის პასუხები „მიკერძოებულია შკალის პოზიტიური ნაწილისკენ, რადგან რესპონდენტები ცდილობენ, წარმატებულად გამოიყურებოდნენ.“ Heinz et al., ზემოთ ციტირებული 91, გვ. 750. სავარაუდოდ, ეს პრობლემა, თუ ის არსებობს, უფრო მწვავედ დგას იმ კვლევებში, რომლებიც პირისპირ ინტერვიუებს მოიცავს (როგორიცაა ჩიკაგოს კვლევა), ანონიმურ კითხვარებთან შედარებით.

მეორე, კვლევები სხვადასხვა შეკითხვას სვამს. ზოგიერთი კითხულობს კმაყოფილებაზე „სამართლის სფეროში“, ზოგიერთი — კმაყოფილებაზე „ცხოვრებით“, ზოგიერთი — „კარიერით“, ზოგიერთი — „ამჟამინდელი სამსახურით“, ზოგიერთი კი სვამს კითხვებს „სამართლის“, „ცხოვრების“, „კარიერის“ ან „ამჟამინდელი სამსახურის“ ამა თუ იმ ასპექტის შესახებ. ზოგიერთი იყენებს ოთხპუნქტიან შკალას, ზოგი — ხუთპუნქტიანს, ზოგი — შვიდპუნქტიანს, ზოგი კი საერთოდ არ იყენებს შკალას. ზოგიერთი კითხულობს, გახდებოდნენ თუ არა კვლავ ადვოკატები (შეკითხვა, რომელიც ჩიკაგოს კვლევამ დაახასიათა, როგორც „ოცნებისკენ მოწოდება“, იხ. წინა ციტირება), ზოგიერთი ეკითხება ადვოკატებს, სურთ თუ არა, რომ მათი შვილები ადვოკატები გახდნენ, ზოგი კი კითხულობს, გეგმავენ თუ არა ადვოკატები, პროფესიაში დარჩნენ კარიერის ბოლომდე.

მესამე, კვლევები ფოკუსირებულია სხვადასხვა პოპულაციაზე. ზოგიერთი სწავლობს კონკრეტული ქალაქის ან შტატის ადვოკატებს, ზოგი — კონკრეტული სამართლის სკოლის კურსდამთავრებულებს, ზოგი კი — ადვოკატებს კარიერის კონკრეტულ ეტაპზე.

მეოთხე, კვლევები სხვადასხვანაირადაა აგებული. ზოგიერთი პირდაპირ არის წარმოდგენილი, როგორც კარიერული კმაყოფილების კვლევა, მაშინ, როცა სხვები კარიერული კმაყოფილების შესახებ შეკითხვებს სხვა საკითხებზე დასმული კითხვების გრძელი სიით ფარავენ. კვლევები, რომლებიც პირდაპირ კარიერულ კმაყოფილებაზეა ფოკუსირებული, შესაძლოა, არაპროპორციულად მეტად აინტერესებდეს კარიერით უკმაყოფილო ადვოკატებს, ან, შესაძლოა, აიძულებდეს რესპონდენტებს, პასუხის გაცემამდე უფრო ღრმად დაფიქრდნენ თავიანთი პროფესიული ცხოვრების სხვადასხვა ასპექტზე (ან ორივე ერთად).

მეხუთე, კვლევის ავტორები სხვადასხვა რამეს ანიჭებენ მნიშვნელობას. ზოგი ყურადღებას ამახვილებს იმ ადვოკატებზე, რომლებმაც განაცხადეს, რომ არიან „ძალიან კმაყოფილები“ ან „ძალიან უკმაყოფილოები“, მაშინ, როცა სხვები კონცენტრირდებიან ადვოკატებზე, რომლებმაც განაცხადეს, რომ არიან „ძალიან კმაყოფილები“ ან „კმაყოფილები“, ერთი მხრივ, ან „უკმაყოფილოები“ ან „ძალიან უკმაყოფილოები“, მეორე მხრივ.

დაბოლოს, ზოგიერთი ეს კვლევა, უდავოდ, სხვებზე უკეთესია; ისინი უკეთესადაა მომზადებული, მათ პასუხების ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი აქვთ და მონაცემებს უფრო ყურადღებით აანალიზებენ. მადლობას ვუხდი ჯონ ჰაინცს ამ განმარტებების შემოთავაზებისთვის.

[99] მაგალითად, მიჩიგანის სამართლის სკოლის 1990 და 1991 წლების კურსდამთავრებულების კვლევის თანახმად, ვინც კერძო პრაქტიკაში იყო, მხოლოდ 32% იყო „საკმაოდ კმაყოფილი“ თავისი კარიერით სწავლის დასრულებიდან ხუთი წლის შემდეგ, რაც ჩამორჩება 48%-იან მაჩვენებელს კორპორაციულ იურისტებში, 67%-იანს — სამთავრობო იურისტებში და 78%-იანს — საჯარო ინტერესების დამცველ ადვოკატებში. იხ. University of Michigan Law School, ზემოთ ციტირებული 73, გვ. 9, ცხრილი 3.

[100] Fisk, ზემოთ ციტირებული 72, გვ. S2.

[101] იხ. Task Force On Professional Fulfillment, Boston Bar Ass'n, Expectations, Reality And Recommendations For Change 2 (1997); იხ. ასევე Gatland, ზემოთ ციტირებული 55, გვ. 29. რვა კატეგორია იყო: დიდი იურიდიული ფირმები (პარტნიორები), დიდი იურიდიული ფირმები (იურისტები), კერძო პრაქტიკოსები და პატარა ფირმები, კორპორაციული იურისტები, საჯარო სექტორი და აკადემიური სფერო, უფროსი იურისტები, სამართლის სტუდენტები და ახალკურსდამთავრებულები, ქალი ადვოკატები და ფერადკანიანი ადვოკატები.

[102] Heinz et al., ზემოთ ციტირებული 91, გვ. 745. ამავდროულად, დიდი ფირმის ადვოკატები უფრო იშვიათად აცხადებდნენ, რომ „უკმაყოფილოები“ ან „ძალიან უკმაყოფილოები“ არიან. იხ. წინა ციტირება, გვ. 743-45.

[103] University of Michigan Law School, ზემოთ ციტირებული 73, გვ. 15, ცხრილი 8.

[104] Hildebrandt, Client Advisory 1998, გვ. 7 (1998).

[105] Richard B. Schmitt, From Cash To Travel, New Lures For Burned-Out Lawyers, Wall St. J., Feb. 2, 1999, გვ. B1.

[106] იხ. Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 82, გვ. 9, ცხრილი 9.

[107] იხ. წინა ციტირება.

[108] American Bar Ass'n, The Report Of At The Breaking Point: A National Conference On The Emerging Crisis In The Quality Of Lawyers' Health And Lives-Its Impact On Law Firms And Client Services 11 (1991).

[109] იხ. წინა ციტირება.

[110] იხ. Robert L. Nelson, Partners With Power: The Social Transformation Of The Large Law Firm 142 (1988).

[111] Is It Possible To Put Passion Back Into The Practice Of Law?, Partner's Rep., Nov. 1994, გვ. 1, 1 [შემდგომში — Is It Possible?].

[112] იხ. Chris Klein, Big-Firm Partners: Profession Sinking, Nat'l L.J., May 26, 1997, გვ. A1, A24. რა თქმა უნდა, იმ პარტნიორებს შორისაც კი, რომლებიც აცხადებენ, რომ კვლავ გახდებოდნენ ადვოკატები, „ბევრი აღიარებს, რომ ამას მხოლოდ ფინანსური მიზეზების გამო გააკეთებდნენ, ან იმის გამო, რომ, როგორც ერთმა პარტნიორმა თქვა, ‘არ ვიცი, სხვა რა უნდა ვაკეთო’“. Is It Possible?, ზემოთ ციტირებული 111, გვ. 2.

[113] იხ. Klein, ზემოთ ციტირებული 112, გვ. A24.

[114] იხ. წინა ციტირება, გვ. A1; იხ. ასევე North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 5 (კვლევებმა აჩვენა, რომ გარეუბნებში დასაქმებული ადვოკატები უფრო კმაყოფილები იყვნენ თავიანთი კარიერით, ვიდრე ქალაქში დასაქმებული ადვოკატები); Alex M. Johnson, Jr., Think Like A Lawyer, Work Like A Machine: The Dissonance Between Law School And Law Practice, 64 S.Cal. L. Rev. 1231, 1231 (1991) (ავტორის ყოფილ სტუდენტებს შორის გამოვლინდა, რომ რაც უფრო დიდია იურიდიული ფირმა, სადაც კურსდამთავრებული მუშაობს, მით უფრო ნაკლებად კმაყოფილია ის).

[115] Hildebrandt, ზემოთ ციტირებული 104, გვ. 1.

[116] იხ. წინა ციტირება, გვ. 7.

[117] Silberman, ზემოთ ციტირებული 7, გვ. 615.

[118] იხ. Commission On Professionalism, American Bar Ass'n, „... In The Spirit Of Public Service:“ A Blueprint For The Rekindling Of Lawyer Professionalism (1986), ხელახლა გამოიცა 112 F.R.D. 243, 259-61 (1986); Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 22; North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 12; Task Force On Professional Fulfillment, ზემოთ ციტირებული 101, გვ. Vii; David A. Kessler, Professional Asphyxiation: Why The Legal Profession is Gasping For Breath, 10 Geo. J. Legal Ethics 455, 457-64 (1997); Carla Messikomer, Ambivalence, Contradiction, And Ambiguity: The Everyday Ethics Of Defense Litigators, 67 Fordham L. Rev. 739, 758-59 (1998); Robert L. Nelson, The Discovery Process As A Circle Of Blame: Institutional, Professional, And Socio-Economic Factors That Contribute To Unreasonable, Inefficient, And Amoral Behavior In Corporate Litigation, 67 Fordham L. Rev. 773, 778 (1998); Schiltz, ზემოთ ციტირებული 5, გვ. 729-30 & N. 76; Fisk, ზემოთ ციტირებული 72, გვ. S2; Klein, ზემოთ ციტირებული 112, გვ. A1.

[119] იხ. North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 12; Schiltz, ზემოთ ციტირებული 5, გვ. 741 & N. 110; Is It Possible?, ზემოთ ციტირებული 111, გვ. 3; Klein, ზემოთ ციტირებული 112, გვ. A1, A24-A25.

[120] იხ. Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 19; Galanter & Palay, ზემოთ ციტირებული 1, გვ. 52; Douglas N. Frenkel et al., Introduction: Bringing Legal Realism To The Study Of Ethics And Professionalism, 67 Fordham L. Rev. 697, 704 (1998); Schiltz, ზემოთ ციტირებული 5, გვ. 741 & N. 113; Klein, ზემოთ ციტირებული 112, გვ. A24-A25.

[121] Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 20; იხ. ასევე Fisk, ზემოთ ციტირებული 72, გვ. S11.

[122] იხ. North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 11, 12.

[123] იხ. Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 20; North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 12; Task Force On Professional Fulfillment, ზემოთ ციტირებული 101, გვ. VII; Austin Sarat, Enactments Of Professionalism: A Study Of Judges' And Lawyers' Accounts Of Ethics And Civility In Litigation, 67 Fordham L. Rev. 809, 834 (1998); Schiltz, ზემოთ ციტირებული 5, გვ. 726, N. 63; Fisk, ზემოთ ციტირებული 72, გვ. S11.

[124] იხ. Is It Possible?, ზემოთ ციტირებული 111, გვ. 3; Klein, ზემოთ ციტირებული 112, გვ. A25.

[125] იხ. North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 12; Frenkel et al., ზემოთ ციტირებული 120, გვ. 704; Robert W. Gordon, The Ethical Worlds Of Large-Firm Litigators: Preliminary Observations, 67 Fordham L. Rev. 709, 717 (1998); Nelson, ზემოთ ციტირებული 118, გვ. 786; Schiltz, ზემოთ ციტირებული 5, გვ. 744.

[126] იხ. Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 20; North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 13; Task Force On Professional Fulfillment, ზემოთ ციტირებული 101, გვ. VII.

[127] იხ. მაგალითად, American Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 108, გვ. 3-4, 9; Walt Bachman, Law v. Life: What Lawyers Are Afraid To Say About The Legal Profession 103 (1995); Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 4, 19; Anthony T. Kronman, The Lost Lawyer: Failing Ideals Of The Legal Profession 301-03 (1993); Linowitz, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 107-08; NALP Found. for Research & Educ., Keeping The Keepers: Strategies For Associate Retention In Times Of Attrition 106 (1998); North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 4, 10, 11; Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 82, გვ. 15-16; Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 60, გვ. 17, 81; Chambers, ზემოთ ციტირებული 38, გვ. 287; Deborah K. Holmes, Structural Causes Of Dissatisfaction Among Large-Firm Attorneys: A Feminist Perspective, 12 Women's Rts. L. Rep. 9, 13-14 (1990); Kessler, ზემოთ ციტირებული 118, გვ. 465; Nelson, ზემოთ ციტირებული 118, გვ. 783; Why Law Firms Cannot Afford To Maintain The Mommy Track, 109 Harv. L. Rev. 1375, 1378 (1996); Fisk, ზემოთ ციტირებული 72, გვ. S12; Gatland, ზემოთ ციტირებული 55, გვ. 28, 29; Stephanie B. Goldberg, Bridging The Gap: Can Educators And Practitioners Agree On The Role Of Law Schools In Shaping Professionals? Yes And No, A.B.A. J., Sept. 1990, გვ. 44, 44; Nancy D. Holt, Are Longer Hours Here To Stay? Quality Time Losing Out, A.B.A. J., Feb. 1993, გვ. 62, 62; Klein, ზემოთ ციტირებული 112, გვ. A1, A24.

[128] Alfini & Van Vooren, ზემოთ ციტირებული 9, გვ. 63; იხ. ასევე Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 25 („ყველაზე ხშირად საჩივრები ადვოკატთა პრაქტიკასთან დაკავშირებით „საათებს“ შეეხება“).

[129] Kessler, ზემოთ ციტირებული 118, გვ. 466.

[130] American Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 108, გვ. 3 (ხაზგასმა დამატებულია) (ციტირებულია კონფერენციის უცნობი მომხსენებელი).

[131] Fisk, ზემოთ ციტირებული 72, გვ. S12.

[132] Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 60, გვ. 81.

[133] North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 11.

[134] University of Michigan Law School, ზემოთ ციტირებული 73, გვ. 3, ცხრილი 1. დანარჩენი ოთხი საზომი იყო: „მიჩიგანში მიღებული იურიდიული განათლება“, „ამჟამინდელი ოჯახური ცხოვრება“, „სამუშაოს ინტელექტუალური სირთულე“ და „შემოსავალი“. წინა ციტირება.

[135] American Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 108, გვ. 3.

[136] რამდენიმე ავტორმა აღწერა ეს ფენომენი. იხ. მაგალითად, Harry T. Edwards, A New Vision For The Legal Profession, 72 N.Y.U. L. Rev. 567, 571-72 (1997); Marc Galanter, Lawyers In The Mist: The Golden Age Of Legal Nostalgia, 100 Dick. L. Rev. 549 (1996); Judith S. Kaye, Women Lawyers In Big Firms: A Study In Progress Toward Gender Equality, 57 Fordham L. Rev. 111, 115 (1988); Deborah L. Rhode, The Professionalism Problem, 39 Wm. & Mary L. Rev. 283, 303-07 (1998).

[137] Deborah L. Rhode, Institutionalizing Ethics, 44 Case W. Res. L. Rev. 665, 711 (1994).

[138] იხ. William G. Ross, The Honest Hour: The Ethics Of Time-Based Billing By Attorneys 2-3 (1996); იხ. ასევე Bachman, ზემოთ ციტირებული 127, გვ. 103 (აღნიშნავს, რომ „ოცი წლის წინ იურისტები, რომლებიც წელიწადში 1500 საათს მუშაობდნენ, ხშირად ხდებოდნენ პარტნიორები“); Bogus, ზემოთ ციტირებული 68, გვ. 924 (აცხადებს, რომ „1960-იან წლებში საშუალო სამუშაო დრო წელიწადში 1500 საათი იყო როგორც პარტნიორისთვის, ისე ასოცირებული იურისტისთვის“).

[139] იხ. Ross, ზემოთ ციტირებული 138, გვ. 20.

[140] იხ. წინა ციტირება, გვ. 27.

[141] იხ. წინა ციტირება.

[142] იხ. University of Michigan Law School, ზემოთ ციტირებული 73, გვ. 3, ცხრილი 1.

[143] იხ. Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 60, გვ. 22, ცხრილი 19.

[144] იხ. წინა ციტირება, გვ. 23. ჩრდილოეთ კაროლინას კვლევამ აჩვენა, რომ ადვოკატების 17.3%-ს 1989 წელს ერთ კვირაზე მეტი შვებულება არ აუღია. იხ. North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 4.

[145] იხ. Altman Weil Pensa, Inc., The 1996 Survey Of Law Firm Economics, გვ. 111-13 (1996).

[146] Silberman, ზემოთ ციტირებული 7, გვ. 615.

[147] იხ. Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 30.

[148] იხ. Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 60, გვ. 17.

[149] იხ. წინა ციტირება.

[150] წინა ციტირება.

[151] იხ. University of Michigan Law School, ზემოთ ციტირებული 73, გვ. 9, ცხრილი 3.

[152] იხ. Altman Weil Pensa, ზემოთ ციტირებული 145, გვ. 1h-2, Im-6; Task Force On Professional Fulfillment, ზემოთ ციტირებული 101, გვ. 9; Holmes, ზემოთ ციტირებული 127, გვ. 14; Rhode, ზემოთ ციტირებული 136, გვ. 300; David B. Wilkins & G. Mitu Gulati, Reconceiving The Tournament Of Lawyers: Tracking, Seeding, And Information Control In The Internal Labor Markets Of Elite Law Firms, 84 Va. L. Rev. 1581, 1602 (1998); Frank J. Roan, Large Firm Vs. Small Firm Practice, Fla. B.J., Jan. 1994, გვ. 28, 28.

[153] იხ. National Ass'n for Law Placement, Employing Associates In 1997: Patterns & Practices 11, 15 (1997).

[154] იხ. წინა ციტირება.

[155] იხ. Holmes, ზემოთ ციტირებული 127, გვ. 14; Nielsen, ზემოთ ციტირებული 64, გვ. 370; Rhode, ზემოთ ციტირებული 137, გვ. 710; Benjamin L. Sells, Workaholism, A.B.A. J., Dec. 1993, გვ. 70, 70.

137, გვ. 710; Benjamin L. Sells, Workaholism, A.B.A. J., Dec. 1993, გვ. 70, 70.

[156] იხ. Klein, ზემოთ ციტირებული 112, გვ. A25.

[157] იხ. Altman Weil Pensa, ზემოთ ციტირებული 145, გვ. Ih-6.

[158] იხ. John E. Morris, Too Good To Be True?, Am. Law., July/Aug. 1998, გვ. 5, 5.

[159] იხ. North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 4; Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 60, გვ. 17.

[160] იხ. Fisk, ზემოთ ციტირებული 72, გვ. S12; Klein, ზემოთ ციტირებული 112, გვ. A24.

[161] იხ. Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 82, გვ. 15.

[162] University of Michigan Law School, ზემოთ ციტირებული 73, გვ. 12, ცხრილი 7.

[163] Young Lawyers Div., ზემოთ ციტირებული 82, გვ. 10.

[164] იხ. მაგალითად, NALP Found. for Research & Educ., ზემოთ ციტირებული 127, გვ. 23.

[165] გარდა იმ შემთხვევისა, თუ ბევრი ადვოკატის მსგავსად, თქვენც მუშაობთ შვებულებაში, გრიპით საწოლში მყოფი, ან სახლში სანტექნიკოსის მოლოდინში. ერთი ჩემი ადვოკატი მეგობარი გახარებული იყო, როდესაც შეიტყო, რომ მას შეეძლო ფაქსებისა და Federal Express-ის ამანათების მიღება დისნეილენდში, რადგან ეს დაეხმარა, თაფლობის თვე მუშაობაში გაეტარებინა (ალბათ, გასაკვირი არ არის, რომ იგი რვა თვის შემდეგ განქორწინდა). სხვა ნაცნობი ოფისში შვილის გაჩენიდან 24 საათში დაბრუნდა; მისი ახალშობილი, რომელსაც დაბალი წონა და სხვა პრობლემები ჰქონდა, ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში იყო მოთავსებული. ერთ-ერთმა ადვოკატმა კი, რომელთანაც ზაფხულში სტაჟიორად ვმუშაობდი, ამიხსნა, თუ როგორ დაიდისციპლინა საკუთარი თავი, რომ ყოველ დილით შხაპის მიღებისას კლიენტებზე ეფიქრა, რითაც კვირაში დამატებითი ერთი საათის აღრიცხვა მოახერხა.

[166] მსგავსი არგუმენტები იხილეთ: Bachman, ზემოთ ციტირებული 127, გვ. 108; Elwork, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 19; Linowitz, ზემოთ ციტირებული 16, გვ. 107; Ross, ზემოთ ციტირებული 138, გვ. 27; Bogus, ზემოთ ციტირებული 68, გვ. 925; Robert W. McMenamin, Lawyers v. Bay, 31 Law Office Econ. & Mgmt. 370, 373 (1991); Manuel R. Ramos, Legal Malpractice: The Profession's Dirty Little Secret, 47 Vand. L. Rev. 1657, 1685 (1994).

[167] იხ. North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 5, 6, 10; Beck et al., ზემოთ ციტირებული 21, გვ. 7; Myers & Diener, ზემოთ ციტირებული 37, გვ. 15-17; Rhode, ზემოთ ციტირებული 136, გვ. 310-11; Robert E. Lane, Does Money Buy Happiness?, Pub. Interest, Fall 1993, გვ. 56, 56.

[168] იხ. ზემოთ ციტირებული 152-58 და თანმხლები ტექსტი.

[169] იხ. ზემოთ ციტირებული 159-63 და თანმხლები ტექსტი.

[170] იხ. ქვემოთ ციტირებული 175-77 და თანმხლები ტექსტი.

[171] Galanter & Palay, ზემოთ ციტირებული 1, გვ. 18.

[172] იხ. Cynthia Fuchs Epstein, Women In Law 176 (2d ed. 1993); Kronman, ზემოთ ციტირებული 127, გვ. 273; Nelson, ზემოთ ციტირებული 110, გვ. Xi; Bryant G. Garth, Legal Education And Large Law Firms: Delivering Legality Or Solving Problems, 64 Ind. L.J. 433, 433 (1989); Kaye, ზემოთ ციტირებული 136, გვ. 113; Graham C. Lilly, Law Schools Without Lawyers? Winds Of Change In Legal Education, 81 Va. L. Rev. 1421, 1449 (1995); Mark C. Suchman, Working Without A Net: The Sociology Of legal Ethics In Corporate litigation, 67 Fordham L. Rev. 837, 837 n.1 (1998).

[173] Myers & Diener, ზემოთ ციტირებული 37, გვ. 12.

[174] იხ. წინა ციტირება.

[175] Roger E. Schechter, Changing Law Schools To Make Less Nasty Lawyers, 10 Geo. J. Legal Ethics 367, 386 (1996); იხ. ასევე Pay For Class Of '97 Is $63k But Money Isn't The Only Issue, Law Office Mgmt. & Admin. Rep., Feb. 1998, გვ. 2, 2 [შემდგომში — Pay For Class Of '97] (აცხადებს, რომ დიდი იურიდიული ფირმიდან შეთავაზების მიღება არის ის „ბუმბული, რომლის ქუდზე დამაგრებაც სტუდენტთა უმრავლესობას სურს“).

[176] მიჩიგანის სამართლის სკოლის 1991 წლის კურსდამთავრებულთა 81%-მა პირველი სამსახური კერძო პრაქტიკაში დაიწყო; 46%-მა მუშაობა დაიწყო ფირმაში, რომელშიც 50-ზე ნაკლები ადვოკატი მუშაობდა. იხ. University of Michigan Law School, ზემოთ ციტირებული 73, გვ. 6. ჰარვარდის სტატისტიკაც მსგავსია. იხ. Schiltz, ზემოთ ციტირებული 5, გვ. 760, N. 219.

[177] ეს არგუმენტი დიდი ფირმის ადვოკატებმა ფსევდონიმით „The Rodent“ დაწერეს გამოცემაში Explaining The Inexplicable: The Rodent's Guide To Lawyers:

იურიდიული დიპლომი ბევრ კარიერულ შესაძლებლობას იძლევა, როგორიცაა სწავლება, კომპანიის შიდა იურისტად მუშაობა, საჯარო ინტერესების ან არასამთავრობო ორგანიზაციის წარმოდგენა, მთავრობისთვის მუშაობა, სხვა ადვოკატებთან ერთად პატარა ფირმის დაარსება ან საკუთარი ფირმის გახსნა. სხვა თანაბარ პირობებში, სამართლის სტუდენტები ჩამოთვლილთაგან რომელიმე სფეროში მუშაობას აირჩევდნენ. სხვა პირობები თანაბარი არ არის, რადგან დიდი ფირმები ახალგაზრდა ადვოკატებს ყველაზე მაღალ ხელფასებს უხდიან. ამიტომ, იმის ნაცვლად, რომ დაფიქრდნენ, თუ რა ტიპის იურიდიული კარიერა იქნება მათთვის ყველაზე შესაფერისი, სტუდენტების უმრავლესობა სამსახურს იურიდიულ ფირმაში ეძებს.

The Rodent, Explaining The Inexplicable: The Rodent's Guide To Lawyers 33-34 (1995); იხ. ასევე Wilkins & Gulati, ზემოთ ციტირებული 152, გვ. 1637 (მიუთითებს, რომ „ბევრი სტუდენტი აცხადებს, რომ კორპორაციული ფირმების მიერ შეთავაზებული მაღალი ანაზღაურება არის მთავარი მიზეზი, რის გამოც ისინი ამ სექტორში ირჩევენ სამსახურს, ნაცვლად იმისა, რომ იმუშაონ, მათი აზრით, უფრო ღირებულ სამუშაოზე მთავრობაში ან საჯარო ინტერესების სფეროში.“).

ზოგადი მოსაზრება, რომ დიდი ფირმები სხვა იურიდიულ დამსაქმებლებზე უკეთ იხდიან, სწორია. 1997 წელს, საშუალო ხელფასი, რომელსაც 251 ან მეტი იურისტის მქონე ფირმები პირველი წლის ასოცირებულ იურისტს სთავაზობდნენ, $71,502 იყო წელიწადში. იხ. Margaret Cronin Fisk, Stratospheric Salary Gap Reflects National Trend, Nat'l L.J., June 1, 1998, გვ. B8, Bl; Mark Hansen, Big Pay Day For New Associates, A.B.A. J., Mar. 1998, გვ. 25, 25; Pay For Class Of '97, ზემოთ ციტირებული 175, გვ. 2. ამავე დროს, საშუალო ხელფასი, რომელსაც 10 ან ნაკლები იურისტის მქონე ფირმები პირველი წლის იურისტს სთავაზობდნენ, $40,000 იყო, ხოლო საწყისი ხელფასები კორპორაციებში, მთავრობაში, იურიდიული სერვისების ორგანიზაციებსა და საჯარო ინტერესების ორგანიზაციებში, ზოგადად, წელიწადში $25,000-დან $60,000-მდე მერყეობდა. იხ. Fisk, ზემოთ ციტირებული, გვ. B8, Bli-B15.

[178] მიჩიგანის სამართლის სკოლის კვლევის თანახმად: 

კურსდამთავრებულთა თითქმის მეოთხედმა სწავლა დაიწყო ყოველგვარი გეგმის გარეშე იმის შესახებ, თუ რის გაკეთებას აპირებდნენ სწავლის დასრულების შემდეგ. მათგან, ვისაც გეგმა ჰქონდა, ნახევარი მოელოდა, რომ მუშაობას კერძო პრაქტიკაში დაიწყებდა, დანარჩენების უმრავლესობა კი იმედოვნებდა, რომ სამსახურს მთავრობაში, პოლიტიკაში ან იურიდიული მომსახურების სფეროში დაიწყებდა... (რვა წლის შემდეგ, ანუ სწავლის დასრულებიდან ხუთი წლის შემდეგ, მათი დიდი უმრავლესობა, ვინც კერძო პრაქტიკაში აპირებდა მუშაობას, კვლავ იქ მუშაობდა; ასევე იქ მუშაობდა მათი დიდი უმრავლესობა, ვისაც თავდაპირველად გეგმა არ ჰქონდა, და მცირე უმრავლესობა იმათგან, ვინც მთავრობაში ან საჯარო ინტერესების სფეროში მუშაობას გეგმავდა). 

University of Michigan Law School, ზემოთ ციტირებული 73, გვ. 5.

[179] Robert Granfield, Making Elite Lawyers: Visions Of Law At Harvard And Beyond 149 (1992).

[180] იხ. ქვემოთ ციტირებული 295-312 და თანმხლები ტექსტი.

[181] იხ. ქვემოთ ციტირებული 329-337 და თანმხლები ტექსტი.

[182] იხ. NALP Found. for Research & Educ., ზემოთ ციტირებული 127, გვ. 13; Edward A. Adams & Bruce Balestier, As Associates' Pay Increases, 'Going Rate' Becomes History, N.Y.L.J., Aug. 19, 1996, გვ. 1.

[183] იხ. Bachman, ზემოთ ციტირებული 127, გვ. 106.

[184] იხ. Galanter & Palay, ზემოთ ციტირებული 1, გვ. 56-57 (აღწერს კონკურენციას ნიუ-იორკის ფირმებს შორის).

[185] იხ. Fisk, ზემოთ ციტირებული 177, გვ. B8.

[186] იხ. წინა ციტირება, გვ. B11.

[187] იხ. წინა ციტირება.

[188] იხ. Galanter & Palay, ზემოთ ციტირებული 1, გვ. 56 (აღწერს, თუ როგორ გამოიწვია პირველი წლის იურისტების საწყისი ხელფასების ცვლილებამ ნიუ-იორკში უფროსი იურისტებისა და ნიუ-იორკის გარეთ არსებული ფირმების იურისტების ხელფასების ზრდა); North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 12 („ფირმები თავს იბამენ (და მათში დასაქმებულ ადამიანებს) მაღალი საათობრივი მოთხოვნებით, რაც მაღალი საწყისი ხელფასებიდან გამომდინარეობს და სპირალურ ეფექტს ახდენს სხვა იურისტების ხელფასებზე.“); Rhode, ზემოთ ციტირებული 136, გვ. 308-10 (აღწერს, თუ როგორ გამოიწვია პირველი წლის იურისტებისთვის ხელფასების მომატებამ სამუშაო საათებისა და ხელფასების ზრდა სხვა იურისტებისთვის).

[189] მე მხედველობაში არ ვიღებ მიმდინარე ხარჯების შემცირების შესაძლებლობას, მაგალითად, საკანცელარიო ნივთების უფრო იაფ ბრენდზე გადასვლას ან იაფიანი ჯანმრთელობის დაზღვევის შეძენას, რადგან ასეთი ზომები მნიშვნელოვან დანაზოგს არ მოგვცემს. მეტიც, არც „ღირებულებაზე დაფუძნებული ანაზღაურების“ ან „ალტერნატიული ანაზღაურების“ შესაძლებლობებს განვიხილავ, რომლებიც ადვოკატებს გაზრდილ კომპენსაციას დამატებითი მუშაობის გარეშე ჰპირდება. მიუხედავად იმისა, რომ ასეთი სქემები ფართო განხილვის საგანია, იხ. მაგალითად, American Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 108, გვ. 15-18; Beyond The Billable Hour: An Anthology Of Alternative Billing Methods (Richard C. Reed ed., 1989); Barbara Franklin, Alternative Billing: Flat Fees, „Value“ Bills Favored Over Hourly Rates, N.Y.L.J., Aug. 13, 1992, გვ. 5, 5; Law Firm Billing: Clock's Running On Billable Hours, Nat'l L.J., Dec. 19, 1994, გვ. C1, C1; მათი პრაქტიკაში დანერგვა იშვიათია და წარმატება — დაუდასტურებელი. იხ. Hildebrandt, ზემოთ ციტირებული 104, გვ. 7 (მიუთითებს, რომ „მიუხედავად ალტერნატიული ანაზღაურების სქემებზე ამდენი საუბრისა, იურიდიული ფირმების შემოსავლების 75-80% საათობრივი ანაზღაურებით მიიღება“); Franklin, ზემოთ ციტირებული, გვ. 5 (ასკვნის, რომ „ადვოკატები, რომლებიც სხვადასხვა ანაზღაურების სქემას ცდიან, აცხადებენ, რომ დასკვნების გამოსატანად ან იმის სათქმელად, შემცირდა თუ არა შემოსავლები, ჯერ ძალიან ადრეა“); Randall Samborn, Vanguard Of A Fee Revolt: Fred Bartlit's new Litigation Boutique Is Betting The House On How It Charges For Its Work, Nat'l L.J., Apr. 4, 1994, გვ. A1, A1 (აღმოაჩინა, რომ „ალტერნატიული ანაზღაურების სისტემები ბევრ ფირმაში დღემდე ბუნდოვანი რჩება; ექსპერიმენტები, უმეტეს შემთხვევაში, წარმოადგენს მომსახურების დაბალ ფასად გაყიდვას, როდესაც ადვოკატები თანხმდებიან, შეიმცირონ შემოსავლები საათობრივი დატვირთვის ცვლილების გარეშე“); Dale H. Seamans, Is Time Running Out For The Hourly Rate?, Mass. Law. Wkly., Nov. 11, 1996, გვ. B3, B3 („ალტერნატიული ანაზღაურება... იურიდიული ფირმებისა და კორპორაციების დირექტორთა საბჭოების უმრავლესობაში ნაცადია, თუმცა ზოგიერთი მკვლევარი აცხადებს, რომ პროცესი ძალიან ნელა მიმდინარეობს საიმისოდ, რომ დამკვიდრებულ პრაქტიკად იქცეს. მიუხედავად ძალიან კონკურენტული ბაზრისა, საათობრივი ანაზღაურება კვლავ ინარჩუნებს აქტუალობას.“). საათობრივი ანაზღაურება „რჩება იურიდიული პროფესიის შემოსავლის ძირითად წყაროდ“. წინა ციტირება. იხ. ასევე Richard C. Reed, Billing Innovations: New Win-Win Ways To End Hourly Billing 99 (1996) (მიუთითებს, რომ „საათობრივი ანაზღაურება რჩება ამერიკული იურიდიული ფირმებისთვის ანაზღაურების დომინანტურ სისტემად (შემოსავლების 77%)“).

[190] იხ. Schiltz, ზემოთ ციტირებული 5, გვ. 741.

[191] ამერიკის ადვოკატთა ასოციაციის მიხედვით, ადვოკატთა რიცხვი აშშ-ში გაიზარდა 221,605-დან 1951 წელს (ერთი ყოველ 695 ამერიკელზე) 805,872-მდე 1991 წელს (ერთი ყოველ 313 ამერიკელზე), და მოსალოდნელია, რომ 1,005,842-მდე გაიზრდება 2000 წლისთვის (ერთი ყოველ 267 ამერიკელზე). იხ. Barbara A. Curran, American Bar Ass'n, Women In The Law: A Look At The Numbers 7 (1995); Section of Legal Educ. & Admissions to the Bar, American Bar Ass'n, Legal Education And Professional Development-An Educational Continuum 15 (1992). შრომის სტატისტიკის ბიურო იტყობინება მსგავს ზრდას ადვოკატთა საერთო რაოდენობასა და მათ პროცენტულ წილში მოსახლეობასთან მიმართებით. იხ. Silberman, ზემოთ ციტირებული 7, გვ. 610-11.

[192] იხ. Sarat, ზემოთ ციტირებული 123, გვ. 829.

[193] იხ. Galanter & Palay, ზემოთ ციტირებული 1, გვ. 50; Kronman, ზემოთ ციტირებული 127, გვ. 276-77; Section of Legal Educ. & Admissions to the Bar, ზემოთ ციტირებული 191, გვ. 78-79; Frenkel et al., ზემოთ ციტირებული 120, გვ. 704; Gordon, ზემოთ ციტირებული 125, გვ. 717; Holmes, ზემოთ ციტირებული 55, გვ. 380.

[194] იხ. Ross, ზემოთ ციტირებული 138, გვ. 2.

[195] წინა ციტირება. იხ. ასევე North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 12.

[196] იხ. Ronald J. Gilson & Robert H. Mnookin, Coming of Age in a Corporate Law Firm: The Economics of Associate Career Patterns, 41 Stan. L. Rev. 567, 584 (1989); Peter D. Sherer, Leveraging Human Assets In Law Firms: Human Capital Structures And Organizational Capabilities, 48 Indus. & Lab. Rel. Rev. 671, 672 (1995).

[197] Richard L. Abel, American Lawyers 193 (1989).

[198] იხ. მაგალითად, John E. Morris, What It Means To Have A Good Year At Skadden, Arps, Am. Law., July/Aug. 1997, გვ. 13, 13 (ჩამოთვლის Skadden, Arps, Slate, Meagher & Flom-ის 16 პარტნიორს, რომლებმაც 1996 წელს 1.5 მილიონი აშშ დოლარი გამოიმუშავეს).

[199] იხ. Anna Snider, Survey Shows Wachtell With Highest Profits, N.Y.L.J., July 1, 1998, გვ. 1, 1 (იტყობინება, რომ 1997 წელს საშუალო პარტნიორის შემოსავალი ნიუ-იორკის ცხრა იურიდიულ ფირმაში $1 მილიონს, ხოლო ერთ იურიდიულ ფირმაში $2 მილიონს აღემატებოდა).

[200] Abel, ზემოთ ციტირებული 197, გვ. 191.

[201] წინა ციტირება, გვ. 192; იხ. ასევე D'alemberte, ზემოთ ციტირებული 6, გვ. 10.

[202] Johnson, ზემოთ ციტირებული 114, გვ. 1250-51.

[203] Nelson, ზემოთ ციტირებული 110, გვ. 77.

[204] იხ. Abel, ზემოთ ციტირებული 197, გვ. 192; Nelson, ზემოთ ციტირებული 110, გვ. 77.

[205] იხ. Abel, ზემოთ ციტირებული 197, გვ. 192.

[206] იხ. Gilson & Mnookin, ზემოთ ციტირებული 196, გვ. 585.

[207] იხ. Wilkins & Gulati, ზემოთ ციტირებული 152, გვ. 1603.

[208] იხ. Abel, ზემოთ ციტირებული 197, გვ. 191.

[209] იხ. Altman Weil Pensa, ზემოთ ციტირებული 145, გვ. V-3.

[210] იხ. Abel, ზემოთ ციტირებული 197, გვ. 191.

[211] იხ. Altman Weil Pensa, ზემოთ ციტირებული 145, გვ. V-3. მარკ გალანტერისა და თომას პალაის თანახმად, დიდი ფირმები დროთა განმავლობაში სულ უფრო მეტად ფინანსურად მოტივირებულნი გახდნენ. იხ. Galanter & Palay, ზემოთ ციტირებული 1, გვ. 59.

[212] იხ. Altman Weil Pensa, ზემოთ ციტირებული 145, გვ. IV-6.

[213] იხ. წინა ციტირება.

[214] იხ. Abel, ზემოთ ციტირებული 197, გვ. 193-94.

[215] იხ. Frenkel et al., ზემოთ ციტირებული 120, გვ. 704 (აღწერს, რომ დიდ ფირმებში, რომლებსაც მზარდ კონკურენციასთან უწევთ გამკლავება, „გაურკვევლობა ფირმის სათავეში... ქვედა რგოლებზეც ვრცელდება.“).

[216] American Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 108, გვ. 12.

[217] North Carolina Bar Ass'n, ზემოთ ციტირებული 23, გვ. 9.

[218] იხ. Bureau of the Census, U.S. Dep't of Commerce, Statistical Abstract Of The United States 1996, გვ. 469, ცხრილი 725 (116th ed. 1996).

[219] იხ. Altman Weil Pensa, ზემოთ ციტირებული 145, გვ. IV-3.

[220] იხ. წინა ციტირება.

[221] იხ. წინა ციტირება, გვ. IV-6.

[222] იხ. წინა ციტირება.

[223] იხ. Fisk, ზემოთ ციტირებული 177, გვ. B8.

[224] ყოველწლიურად, ივლისი/აგვისტოს ნომერში, American Lawyer აქვეყნებს დეტალურ ფინანსურ ინფორმაციას 100 უმსხვილესი ამერიკული იურიდიული ფირმის შესახებ — „Am Law 100“.

[225] იხ. Morris, ზემოთ ციტირებული 158, გვ. 5.

[226] იხ. ზემოთ, ნაწილი I.B.

[227] იხ. ზემოთ, ნაწილი II.B.

[228] იხ. ზემოთ ციტირებული 166 და თანმხლები ტექსტი.

[229] იხ. ზოგადად Note, Making Docile Lawyers: An Essay On The Pacification Of Law Students, 111 Harv. L. Rev. 2027 (1998).

[230] იხ. D'alemberte, ზემოთ ციტირებული 6, გვ. 13 („სტუდენტებს, რომლებსაც, როგორც წესი, ნიჭიერი გონება და კონკურენტული ბუნება აქვთ, სამართლის სკოლა უგზავნის მესიჯს ღირებულებების შესახებ. ეს მესიჯი ისაა, რომ წარმატებისკენ მიმავალი გზა — გამარჯვების ფორმულა — დიდ ფირმაში მუშაობის დაწყებაა.“).