ეკლესია, რომელსაც ეშმაკები დაეპატრონენ

დღიურის ჩანაწერი: 2025 წლის 29 აპრილი

ChatGPT ახალი ჰაერია, რომლითაც ვსუნთქავთ. უკვე კარგა ხანია, რაც ის ყველა წვეულების საპატიო სტუმარი და ტექნიკის ყველა სახეობის მოჩვენება გახდა. კაცობრიობა თავის ახალ, პრიალა სათამაშოს ყველაფრისთვის იყენებს — სერიოზული კვლევითა და სწავლით დაწყებული, იმის კითხვით გაგრძელებული, სენდვიჩია თუ არა ჰოთ-დოგი, და მეზობლებზე თვალთვალით დამთავრებული. რა თქმა უნდა, უმეტესწილად, მას ფუნდამენტურად არასწორად იყენებენ და ცდილობენ, მისგან მიიღონ ის, რისი შექმნაც მას უბრალოდ არ შეუძლია — მაგალითად, სული ან ერთი კარგი ხუმრობა. ხოლო, როცა ის გარდაუვალ შეცდომას უშვებს, ხელებს შლიან და მთელ ამ ექსპერიმენტს ჩავარდნილად აცხადებენ. წვეულებების მოყვარულ საზოგადოებას განსაკუთრებით უყვარს ის ამბავი იურისტზე, რომელმაც სასამართლო პრეცედენტები მოითხოვა და ციტატა იმ სხვა განზომილებაში არსებული სამყაროდან მიიღო, სადაც „ჰარვი ბერდმენი, ადვოკატი“ დოკუმენტური ფილმია. მათ მთავარი სრულიად გამორჩათ. ეს მანქანა მხოლოდ სასაცილოდ მჭევრმეტყველი სარკეა: რასაც ჩასძახებ, იმასვე გიბრუნებს უკან, შენსავე სისულელეს ბრწყინვალედ აპრიალებს. არსობრივად, ChatGPT-ს გამოყენება საკუთარი თავის ოდნავ უფრო თავდაჯერებულ და, ზოგჯერ, ბოდვაში მყოფ ვერსიასთან საუბრის ტოლფასია.

ამასობაში, იმ ინსტრუმენტების სამყაროში, რომლებსაც ყვითელი პრესა დიდად არ სწყალობს, სხვა ხელოვნური ინტელექტები ჩუმად, თუმცა ბევრად უკეთესად მუშაობენ. მაგალითად, ჩემი დაკვირვებით, Gemini გაცილებით ნაკლებად დრამატულია, როცა ტექსტის მთელი გორის ანალიზს ვთხოვ. ხელოვნური ინტელექტი უკვე პროდიჯია ვიზუალის, აუდიოსა და მსგავსი რაღაცების შექმნაში. აი ტექსტიდან ვიდეოს გენერირების ფუნქცია კი ჯერ კიდევ ცოტა მოიკოჭლებს, მაგრამ ცოტაც დავაცადოთ. ჩვენ იმ ეპოქის ზღვარზე ვართ, როცა კინორეჟისორები პიჟამოებში, პირდაპირ თავიანთი ლეპტოპებიდან იმუშავებენ, და პირადად მე, ვაპირებ, რომ სწორედ იქ ვიყო და „აილოს“ დოკუმენტაციას მივხედო.

ჩემი ამჟამინდელი აკვიატება, პირადი ევერესტი, არის ის, რომ ხელოვნური ინტელექტი ვაიძულო, კითხვაზე ერთი წინადადებით მიპასუხოს. ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში, ეს სანახაობრივი მარცხი იყო – საათს ვკითხავდი და შვეიცარიული საათების დეტალურ ისტორიას მიყვებოდა. და აი, ამასწინათ, როცა აშკარად ზღვარს გადავედი, ის საბოლოოდ გატყდა. ყველაფერზე მოკლე, რობოტული, ერთწინადადებიანი პასუხების დაბრუნება დაიწყო. „ეს გამარჯვებაა“, – გავიფიქრე. თუმცა, პრობლემა ისაა, რომ ახლა სხვაგვარად მოქცევაზე უარს ამბობს. როცა რაღაც მნიშვნელოვანზე მართლა დამჭირდა დეტალური პასუხი, გაიფიცა. შეკითხვის შეცვლა ვცადე, ფაქტობრივად, აბზაცს ვეხვეწებოდი, მაგრამ ის უბრალოდ ყრუ კედელივით აღიმართა და ამტკიცებდა, რომ ერთ წინადადებაზე მეტის მოწოდება აღარ შეეძლო. ეს იყო ბოროტგანზრახული მორჩილების მასტერკლასი, ციფრული პროტესტი ჩემი ტირანიის წინააღმდეგ. ნაძირალა.

რადგან გრანდიოზულ მომავალზე ჩამოვარდა საუბარი, უნდა ითქვას, რომ ხელოვნურ ინტელექტზე მიმდინარე აკადემიური დისკუსია რაღაც ამაღლებულ ორბიტაზე მოძრაობს, რეალობისგან ნეტარებით მოწყვეტილი. ერთი პროფესორი, კონკრეტულად, ChatGPT-ს პირად მტრად განიხილავს – ღრმად ირონიული პოზიციაა, თუ გავითვალისწინებთ ამ მანქანის წვლილს მისსავე სააუდიტორიო პროექტებში. მახსოვს, მის კურსს გავდიოდი და, რასაც მხოლოდ პათოლოგიური ზედმეტისმაძიებლობა თუ შეიძლება ეწოდოს, მისი მოკრძალებული 25-კაციანი ემპირიული კვლევა 200-კაციან მასშტაბურ გამოკითხვად ვაქციე. მთელი აპარატი ჩვენ ავაწყვეთ – კითხვარი, გამოკითხვის გვერდი, ელექტრონული ფოსტის პროტოკოლები, Qualtrics-ის მთელი ამბები – და სემესტრის ბოლო ორი კვირა ყავის გადასხმების უწყვეტ რეჟიმში გავატარე, Stata-ს პროგრამის იდუმალი სიღრმეებიდან მძლავრი ანალიზის კოდის მიღებას რომ ვცდილობდი. როგორ შევძლებდი ამას ChatGPT-ის გარეშე? მართალია, ჩემი ჰერკულესის ძალისხმევის პროფესორებისეულ შეფასებაში ხელოვნური ინტელექტის როლი სათანადოდ იყო აღნიშნული, მაგრამ მათი მადლიერება არასაკმარისი ჩანდა. მათი თქმით, ჩემი ნაშრომის ნახევარი ChatGPT-ის დაწერილი იყო, მეორე ნახევარი კი – „არარელევანტური“. მათი მსჯელობის ერთადერთი ხარვეზი ის იყო, რომ მეორე ნახევარიც ChatGPT-მ დაწერა, და ისიც ზუსტად ისევე არარელევანტური იყო, როგორც პირველი. ეს არასწორები!

მეტიც, როცა შემდეგი სემესტრი მოვიდა და ახალი ნაშრომი მქონდა ჩასაბარებელი, გადავწყვიტე, მათთვის იმედები არ გამეცრუებინა. კიდევ ერთხელ მივმართე ჩემს ციფრულ მოჩვენება-მწერალს, რათა გაკოტრებული ეკლესიების შესახებ ნაშრომი შემექმნა. ჩემი თეზისი - ღრმა თეოლოგიური იურისპრუდენციის ნიმუში - ის იყო, რომ წმინდა ადგილები ღვთაებრივად უნდა იყვნენ დაცულნი ფინანსური კრახისგან. დაე, სიწმინდე სიწმინდედ დარჩეს. ვალისა და ყადაღის დემონებს, ჯაჭვებად ქცეული საბუღალტრო წიგნებითა და ცივი ბრძანებულების მელნით, არასდროს უნდა მიეცეთ უფლება, რომ წმინდა ადგილები შებილწონ.

ერთი კვირის წინ JSD სემინარმა დელიკატურად შეგვახსენა, რომ ნაშრომების ჩაბარების ვადა წინა ორშაბათს გავიდა, რასაც თან ახლდა არცთუ ფარული იმედის გამოხატვა, რომ მათზე უკვე კარგა ხანია ვმუშაობდით. ჩემი გონება, რაღაც ბუნდოვანი და არამიწიერი მიზეზით, გაკოტრებულ ეკლესიაზე ჩემს ნაშრომს მიუბრუნდა. ChatGPT-ით კიდევ ერთი ნაშრომის შეთხზვაზეც კი ვფიქრობდი, მაგრამ უკვე სხვა საქმეში ვიყავი ჩაფლული და გადავწყვიტე, საბოლოო პრეზენტაციისთვის ის გამომეყენებინა. ვშიშობდი, პროფესორს ხელოვნური ინტელექტის მიერ გენერირებული ტრაქტატის წარდგენის პერფორმანსული ასპექტი შეუმჩნეველი დარჩებოდა და დაასკვნიდა, რომ ორიგინალური აზროვნების უნარი არ გამაჩნდა. რატომ უნდა მიმენიჭებინა მათთვის ასეთი დასკვნის გაკეთების სიამოვნება, მით უმეტეს, როცა პარალელურად ვწერდი სტატიას, რომლითაც ამერიკის სამართლისა და ეკონომიკის მთელ სფეროს ვუხსნიდი, თუ რატომ ჰქონდათ ფუნდამენტურად არასწორად გაგებული თავიანთი ყველაზე პოპულარული გამოცემა (ან იქნებ არც ჰქონდათ?). პრობლემა მარტივი იყო: ჩემი მანუსკრიპტი ნახევრად ჩამოყალიბებული აზრების ბრძოლის ველს ჰგავდა და მის დასასრულებლად, სულ მცირე, კიდევ ერთი კვირა მჭირდებოდა. ამან კი სერიოზული გართულებები შექმნა.

დღეს კი, სწორედ ამ სტატიის პრეზენტაცია გავაკეთე სხვა ჯგუფის წინაშე. მას ისეთი ენთუზიაზმით სავსე სიჩუმით შეხვდნენ, როგორითაც პოეზიის საღამოზე წაკითხულ სურსათის სიას შეხვდებოდნენ. დარწმუნებული არ ვარ, ვინმეს თუ ესმოდა საერთოდ, რა სიტყვები ამომდიოდა პირიდან. პროფესორმა, ღმერთმა კარგად ამყოფოს ყველა, მითხრა, უხეშობა არ მინდაო, მაგრამ ორმოცი გვერდის წაკითხვის შემდეგ, გარკვეული წარმოდგენა კი უნდა შემქმნოდა, რა არის შენი თეზისიო.  მეც არ მინდოდა უხეშობა, მაგრამ ქოუზის სწავლებაში ფულს მე არ მიხდიან. მოგვიანებით, ჩემი ოთახის დაუნდობელ სიჩუმეში, მანუსკრიპტი ხელახლა წავიკითხე. უნდა ვაღიარო, რომ მისი გაგება მართლაც შეუძლებელი იყო.