“მეგობარი” ლანჩი

დღიურის ჩანაწერი: 2024 წლის 18 ოქტომბერი

2024 წლის ჩიკაგოს დიდი ექსპედიცია ჩემს პირად ისტორიაში ერთგვარ გამომაფხიზლებელ მომენტად დარჩება. ეს იყო მოგზაურობა, რომელმაც დამანახა, რომ ზოგიერთი წრისთვის უბრალოდ არ ვარ გამოთლილი და ეს ჩემი ალმა მატერიც, მზრუნველ დედაზე მეტად, ალბათ, უფრო უცნაურ, შორეულ დეიდას ჰგავს, გაუგებარ საჩუქრებს რომ გიგზავნის. თავად მოგზაურობის ლოჯისტიკა ცალკე ეპიკურ პოემას იმსახურებს, მაგრამ ჩიკაგოს იურიდიულ ფირმაში დღეს გამართული ვახშამი? ნამდვილი მასტერკლასი იყო იმაში... რაშიც იყო.

პირველი შთაბეჭდილება ასვლას უკავშირდება. ლიფტში შეგვიძღვნენ და ასმეთექვსმეტე სართულზე, თუ რაღაც ორბიტულ სიმაღლეზე, აგვისროლეს, სადაც ჰაერი თხელდება და მასთან ერთად – ადამიანურობაც. ლიფტიდან იმგვარ ოფისში გამოვედით, ადამიანს თავი რომ ჭიანჭველად აგრძნობინოს – ჩიკაგოს პანორამული ხედი, ბრილიანტების გროვასავით მოელვარე ტბა და ქვემოთ მოთუხთუხე მთელი ქალაქი. ნამდვილი საქმიანი ოლიმპო. წამიერად თავბრუდამხვევმა აზრმა გამიელვა, რომ ხალხი, ვინც აქ მუშაობს, ალბათ, მთელ ცხოვრებას ცასა და მიწას შორის გამოკიდებული ატარებს, მინის მიღმა იღებს გადაწყვეტილებებს და ასფალტზე ფეხის დადგმა არასდროს უწევს.

ბუნებრივია, ღონისძიება „ა-ლა ფურშეტის“ დაპირებით გაიხსნა. ეს ამერიკული საიდუმლო ხრიკია. წარმოთქვამ ჯადოსნურ სიტყვებს: „სადილი იქნება!“ – და ყველაზე სკეპტიკურად განწყობილ ადამიანსაც კი შეიტყუებ ყველაზე უღიმღამო თემაზე დანიშნულ სემინარზე. მაგრამ სანამ კულინარიულ ნეტარებამდე მივაღწევდით, მთავარი ღონისძიება გველოდა: კონფერენცია. ვრცელ დარბაზში მაგიდები მრგვალი იყო და ვიღაცის გენიალური ერგონომიკული დაგეგმარების წყალობით, მომხსენებლებისკენ ზურგით აღმოვჩნდი. ამან შესანიშნავი შესაძლებლობა მომცა, სრულყოფილებამდე ამეყვანა თავის კისრისმტეხი, განუწყვეტელი ბრუნვა – როგორც, ალბათ, დაბნეულ ბუს სჩვევია. ჩვენს მაგიდასთან ერთგვარი პატივსაცემი პანოპტიკუმი შეკრებილიყო: გამოცდილი იურისტები, ფრთების გაშლას მოწყურებული ახალბედები და სხვადასხვა ჯურის პრეტენდენტები, ყველა ერთმანეთთან ზრდილობიან, ოდნავ ხელოვნურ, უშინაარსო საუბარში რომ ჩართულიყო. მონოტონურობა მცირე ხნით დაირღვა, როცა ჩვენს მაგიდას ორმოციოდე წლის კაცი შემოუჯდა და იქაურობა თვითირონიული ხუმრობების კასკადით გამოაცოცხლა. „აჰა“, გავიფიქრე, „მომხიბვლელი, გაწონასწორებული ადამიანი. იშვიათი სანახაობაა“.

საღამოს მთავარი პერფორმანსი ჩემს პროფესორ პიგუსა და ჩიკაგოს სამართლის სკოლის ერთ პატივსაცემ, გაკოტრების საკითხებში დახელოვნებულ მკვლევარს შორის გამართული დებატები იყო. ამ უკანასკნელის დიადი მისია, თურმე, რობერტ ჯექსონის ცნობილი „კრედიტორთა გარიგების თეორიის“ გამომშრალი გვამის რეანიმირება ყოფილა. იმ საბრალო, ლაზარედ ქცეული თეორიის გასაცოცხლებლად კი უბრალო ფოკუზი არ ეყოფოდა და, ალბათ, ამიტომაც უწოდა თავის ვერსიას „განახლებული“, ან რაღაც სხვა, არანაკლებ ამბიციური სახელი.

დღის თემა უზენაესი სასამართლოს ერთი სკანდალური გადაწყვეტილება იყო, რომელიც აზბესტის საქმეებს ეხებოდა. ხომ იცით, ის „მომხიბვლელი“ სამშენებლო მასალა, საკმაოდ აგრესიული და ხანგრძლივი გვერდითი ეფექტი რომ აქვს – ადამიანების მასობრივად და საზარლად დახოცვა. დაავადება, რომელიც ათწლეულების განმავლობაში მწიფდება და მერე ერთბაშად გიტევს. ათასობით შეწყვეტილი სიცოცხლე, გაჩანაგებული ოჯახები – მთელი ეს პირქუში სურათი. ჩვენ კი აქ, ამ ზეციურ სასახლეში ვისხედით და გაცხარებით ვმსჯელობდით, თუ როგორ შეიძლებოდა ყველაზე ეფექტურად შეგვეფუთა ეს ადამიანური ტანჯვა, რათა კორპორაციულ დინასტიებს ჭკვიანური იურიდიული აკრობატიკის წყალობით პასუხისმგებლობისთვის თავი აერიდებინათ.

პროფესორი პიგუ, ღმერთმა გაუმარჯოს, ამ პრაქტიკის წინააღმდეგ გამოდიოდა – როგორც ჩანს, იმიტომ, რომ სული ჯერ კიდევ შერჩენია. მან საკმაოდ საღი აზრი გამოთქვა: მასობრივი დელიქტები დელიქტურ სამართალწარმოებაში უნდა განიხილებოდეს და არა გაკოტრების საქმეებში ირეოდეს, რათა ყველამ პასუხისმგებლობისგან თავი დაიძვრინოს. მაგრამ ეს ამერიკაა. აქ არ შეგიძლია, ღმერთმა დაგვიფაროს და, უბრალოდ მორალისა და ეთიკის პოზიციიდან იდავო. ჩიკაგოელმა პროფესორმაც, თითქოს ნიშანს ელოდაო, მაშინვე გამოაგორა „სამართლისა და ეკონომიკის“ კლასიკური, ცალფეხა არგუმენტები. ეს დოქტრინა კი, ჩემი დაკვირვებით, სხვა არაფერია, თუ არა რთული ფილოსოფიური კონსტრუქცია, რომელიც იმისთვისაა შექმნილი, რომ დიდი მოთამაშე ყოველთვის გამარჯვებული გამოვიდეს. ხალხმა რომ იცოდეს სამართლისა და ეკონომიკის მოძრაობის წმინდა წყლის, უსირცხვილო თავხედობისა და მისი კიბოსებრი საცეცების შესახებ, ალბათ, ასე აღფრთოვანებულიც აღარავინ იქნებოდა.

აუდიტორია თითქოს სმენად ქცეულიყო. ერთხელაც, როცა პროფესორი პიგუ იმას არჩევდა, სადაზღვევო პრემიები გაკოტრების ქონებას განეკუთვნებოდა თუ არა, გავიგონე, ჩემ წინ მჯდომმა ქალმა მეგობარს როგორ გადაუჩურჩულა: „ეს კაცი რა ჯანდაბაზე ლაპარაკობს?“ – შემდეგ კი ორივემ ხითხითი ატეხა. მეორე, აშკარად გულანთებული ბატონი კი ცდილობდა, ხმამაღლა ეთქვა, რომ დიახ, განეკუთვნებაო. მისმა პირველმა შეძახილმა რომ აუდიტორიის და სპიკერების ყურამდე ვერ მიაღწია, უფრო ხმამაღლა გაიმეორა, მაგრამ მატარებელმა უკვე ჩაიარა.

როგორც იქნა, შესვენება რომ გამოაცხადეს, ერთი კაცივით წამოვიშალეთ და დავიწყეთ ხალხთა დიდი გადასახლება მეორე ოთახისკენ — ფოიეში, სადაც სასადილოს სტილში გაწყობილი სუფრა დაგვხვდა. კლასიკური „შვედური მაგიდა“, იგივე ფურშეტი — რიტუალი, რომელიც უკვე ზეპირად მაქვს დამახსოვრებული. დანარჩენი ხომ იცით: ხალხი რიგში დგება, თეფშებზე საჭმელს იღებს, სასმელს ისხამს, მერე კი წინასწარ განსაზღვრული ჯგუფების მიხედვით მაგიდებთან ნაწილდება.

ვიგრძენი, რომ ჩემი დრო დადგა და ტაქტიკური გადაწყვეტილება მივიღე. სანამ რიგში ჩავდგებოდი, ფანჯარასთან სრულიად თავისუფალი მაგიდა შევნიშნე და მას დავეპატრონე. ისტორიას შემორჩეს — და ეს თხრობისთვისაც მნიშვნელოვანია — რომ პირველი მე ვიყავი. ასე ვთქვათ, პირველმოსახლე. ცივილიზებული სუფრის ყველა კანონით, მოგვიანებით მოსულებს სივრცისა და დროის სრულუფლებიან მფლობელებად არ უნდა მოეტანათ თავი, როგორც ეს შემდგომში გააკეთეს. ჩემი ტერიტორია რომ გავიმყარე, ჩამოვჯექი და ფანჯარას გავუშტერე თვალი.

ისევ ის ტბა და შენობების უსასრულო ქსელი. იმდენად მაღლა ვიყავი, რომ ქუჩაში ადამიანებს ვერ ვხედავდი, რაც ქალაქს წყნარ, უკაცრიელ იერს სძენდა. ვგრძნობდი, რა სიცივე იქნებოდა იქ, დაბლა. ჰაერის ხარისხი, მზის ანარეკლი გიგანტურ ფანჯრებზე, ცაში გადასული უცნაური ფერები — ყველაფერი ეს ერთად მიქმნიდა შეგრძნებას, რომ წლის ამ დროს ჩიკაგოში ჩიტებს დიდად არ სწყალობდნენ. სწორედ ამ დროს მზის სხივმა მინაში გამოაღწია და მოულოდნელი სიძლიერით პირდაპირ სახეზე დამეცა. ოთახის ეს მხარე განსაკუთრებით ნათელი იყო; ალბათ, შენობის აღმოსავლეთი ნაწილი გახლდათ.

საბოლოოდ, ოთახი სიცოცხლით აივსო, ან, ყოველ შემთხვევაში, ხალხით. ერთი ილინოისელი თანაკურსელი, კეთილი სული, ჩემს მაგიდასთან მოცურდა. შეშფოთებულმა შემომხედა და მითხრა, შენს თავს არ ჰგავხარო. მერე დამარწმუნა, რომ პროფესორი პიგუ და ფაკულტეტის კიდევ ერთი კანონიერი წევრი ყველაფერს იზამდნენ, რათა მე კარგად ვყოფილიყავი. რა გულისამაჩუყებელია. ვუთხარი, რომ მშვენივრად ვარ, უბრალოდ, ცოტა მოვიწყინე-მეთქი, და ეს წმინდა წყლის სიმართლე იყო.

შემდეგ, აღთქმული სადილის ხმამ რომ მიხმო, ავდექი და რიგში ჩავდექი. თეფში და ჭიქა მოვიმარჯვე და მოთმინებით დაველოდე ჩემს რიგს კულინარიული ნიმუშების შესამოწმებლად. საჭმელი, როგორც ასორტიმენტიდანაც ჩანდა, დიდად ამბიციური არ გახლდათ. იყო რაღაც მაკარონი, უცნაური შესახედაობის ნამცხვრები, საეჭვო გეომეტრიული მრწამსის კატლეტები და წვენი, რომელიც სიბლანტით სიროფს უფრო ჰგავდა. ნამდვილად არ იყო ის ხუთვარსკვლავიანი სუფრა, რომელსაც ქალაქის თავზე წამოსკუპებული იურიდიული ფირმისგან მოელი. გული დამწყდა, მაგრამ კაცმა ხომ უნდა ჭამოს, ამიტომ თეფში მაინც გავავსე.

ეჰ! მაგიდას რომ მივუბრუნდი — იმ მაგიდას, რომელიც პირველმა დავიპატრონე და რომელიც ღვთისა და კაცის კანონით ჩემი უნდა ყოფილიყო — აღმოვაჩინე, რომ მისი სრულად კოლონიზება მოეხდინათ. იქ დამხვდნენ: პროფესორი პიგუ, რამდენიმე ადამიანი, რომლებსაც (ღიმილით თუ ვიმსჯელებთ) აშკარად კარგად იცნობდა, ჩვენი თანაკურსელები და კიდევ რამდენიმე სხვადასხვა პერსონაჟი. ყველა საოცრად ერთობოდა. მე კი ვიდექი იქ, თეფშით ხელში, როგორც იმედიანი უხერხულობის ცოცხალი სურათი. მაგრამ მაგიდასთან მსხდომთაგან, ვინც ჩემი მოახლოება დაინახა, ერთი ადამიანიც კი არ შეიძრა, რომ ადგილი გაეთავისუფლებინა, ალბათ რადგან ეს შეუძლებელი იყო. არავის უთქვამს უბრალო სიტყვა: „შემოგვიერთდი!“. ერთი წამით გავშეშდი, როგორც საგანი სივრცეში, და არ ვიცოდი, რა უნდა ყოფილიყო ჩემი შემდეგი სვლა ამ უცნაურ სოციალურ ცეკვაში. ხოდა, მეც ჩუმად გავეცალე და სხვა მაგიდას მივუჯექი მარტო, ოჯახურ წვეულებაზე მოხვედრილი ნაშვილები ობოლივით. დროდადრო პროფესორ პიგუს ისეთი ხმამაღალი ხარხარი მომესმოდა, რომ უნებურად ვფიქრობდი, ესეც სპექტაკლი ხომ არ იყო, სპეციალურად იმისთვის დადგმული, რომ ჩემამდე, „გალიორკაზე“ მჯდომარემდეც მოეღწია. წამით ფანტაზიას მივეცი გასაქანი და წარმოვიდგინე, პროფესორი პიგუ და მისი მეგობრები საქართველოში კონფერენციაზე რომ ჩამოსულიყვნენ. წარმოვიდგინე, როგორ ვზივარ ჩემს თანამემამულეებთან ერთად სუფრასთან და ვუყურებ, როგორ სხედან ჩემი სტუმრები მარტოდმარტო, ცალკე — მიტოვებული ატომური სადგურივით, რომელიც სადაცაა ჩერნობილის კატასტროფასავით აფეთქდება. ეს იმდენად წარმოუდგენელი, იმდენად ბოდვითი აზრი იყო, რომ აბსურდის პიესის სცენას ჰგავდა, სადაც არაფერს აზრი არ აქვს. მაგრამ ეს აბსურდის თეატრი არ იყო. ეს უბრალოდ სადილი იყო ჩიკაგოში.

ჭამას რომ მოვრჩი, ავდექი და იმ ოთახში დავბრუნდი, სადაც კონფერენცია უნდა გაგრძელებულიყო. გადავწყვიტე, ჩემს თავდაპირველ მაგიდას აღარ მივბრუნებოდი. ეს ნაწილობრივ პრაქტიკული მოსაზრებით იყო ნაკარნახევი — კისერი უკვე გადადგომის შესახებ განცხადებას წერდა — ნაწილობრივ კი იმიტომ, რომ უეცრად ფიზიკურადაც და მენტალურადაც მარტო ყოფნის ბრწყინვალე ფუფუნება მომინდა.

რა ითქვა ამ ამაღელვებელი იურიდიული დრამის მეორე მოქმედებაში, სხვა ჩანაწერის თემაა. ჯერჯერობით კი ვთქვათ, რომ ეს თავი მთლიანად ცათამბჯენში გამართულ სადილს ეხებოდა.

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება მწვერვალზე.