ველოსიპედის ჩონჩხები და ჩუმი ქურდობა: მოგზაურობა ურბანა-შემპეინში

დღიურის ჩანაწერი: 2024 წლის 29 აგვისტო

რაღაც უცნაური სიმშვიდეა იმაში, რომ აკვირდები, როგორ ნაზად ინგრევა სამყარო, მაშინ როცა ყველა თავაზიანი დუმილით თანხმდება, ეს არ შეიმჩნიოს. აქ, ილინოისის ურბანა-შამპეინში, ყველაზე თვალშისაცემი ადგილობრივი საჯარო ხელოვნებაა: ველოსიპედის ჩონჩხები. ისინი ყველგანაა, როგორც რეკვიზიტი სიურრეალისტური საშინელებათა ფილმიდან. სრულიად კარგ ჩარჩოს დაინახავ, რომელიც კვლავაც გულმოდგინედ არის მიბმული ბოძზე, თუმცა საბურავებისგან, სკამისა და საჭისგან გაძარცული, თითქოს ღამით ლითონის პირანიებმა შეჭამეს. არ მახსოვს, 2016 წელს, ჩემი ბოლო ვიზიტისას, ამდენი „მომხიბვლელი სკულპტურა“ ყოფილიყო.

მთელი ქალაქი თითქოს კოლექტიურ, ძენისებურ შეგუებამდე მივიდა ამ რეალობასთან. გაბატონებული ფილოსოფია ასეთია: „აბა, ნივთები უყურადღებოდ დატოვე? და რას ელოდი?“ ეს საოცრად პრაგმატული მიდგომაა, რომელიც გვერდს უვლის ისეთ არასასიამოვნო საქმეს, როგორიცაა, ვთქვათ, კანონის აღსრულება საზოგადოებაში, რომელიც, წესით, სწორედ ამ კანონებზე უნდა იყოს აგებული. რატომ უნდა გააპროტესტო გარდაუვალი?

არადა, ველოსიპედების გაუჩინარების ყველა ამბავი ერთნაირი როდია. ზოგიერთი განსაკუთრებული ელფერით სრულდება, მაღალი დონის პერფორმანსივით, რომელიც ველოსიპედის გარეშე, მაგრამ ამბით მდიდარს გტოვებს. ჩემი ამბავი კი სტამბოლზე, დანიასა და ისლანდიაზე გამავალი 40-საათიანი, „მშვენიერი“ ფრენის შემდეგ დაიწყო, რომელმაც საღამოს ექვსი საათისთვის ჩიკაგოში დამსვა. სანამ კოჭლობით ურბანა-შამპეინამდე ჩავაღწევდი, უკვე ღამის პირველი საათი იყო. ავტობუსებს ეძინათ. ტაქსები ხვალინდელ მგზავრებზე ოცნებობდნენ. აი, ადგილობრივ ველოსიპედების პოპულაციას კი არ ეძინა. ისინი ყველგან მოჩვენებებივით იყვნენ მიმოფანტულნი, თავიანთ სადგომებზე მიყუჟულები, პატიმრებივით დაბმულები, რომლებიც თავიანთი მტაცებლის ღამის ვიზიტს ელოდნენ. როგორ ვინატრე ერთი მათგანი, როცა ფეხით დავიწყე ჩემი ოთხმოცდაათწუთიანი პილიგრიმობა ქალაქის გარეუბანში მდებარე ჰოსტელისკენ – მოგზაურობა, რომლის გამეორებაც მეორე დილით, უკვე საპირისპირო მიმართულებით მომიწია.

მალევე 100 დოლარად ერთგული, მეორადი რაში შევიძინე, მზად ამერიკის შუა დასავლეთის უკიდეგანო სივრცეების დასაპყრობად. იმავე საღამოს სუპერმარკეტ „თარგეთისკენ“ გავემართე პირველადი საჭიროების ნივთების – ბალიშების, საბნებისა და მსგავსი რაღაცების – მოსამარაგებლად. ერთადერთი პრობლემა ის იყო, რომ „თარგეთი“, ამხელა სავაჭრო ცენტრის კვალობაზე, საოცრად კარგად იყო დამალული. დაბნეული წრეებს ვარტყამდი, როცა თვალი მოვკარი პატარა დამხვედრ კომიტეტს – სამ-ოთხ ველოსიპედიან ბიჭს. „ჰეი, ბიჭებო“, – ვუთხარი მე, – „ხომ ვერ მეტყვით, „თარგეთი“ სადაა?“

ერთ-ერთმა მათგანმა თეატრალური მანერით თავი მოიფხანა და დაიღრიალა: „ოო, სად ჯანდაბაშია ეს „თარგეთი“? ვიცი, რომ სადღაც აქვეა.“ მაგრამ ყველაზე პატარა, ასე რვა-ცხრა წლის ბიჭი, უბრალოდ მომჩერებოდა. მისი გამოხედვა შემაშფოთებლად ზრდასრული იყო – ისეთი დაღლილი, როგორიც ზედმეტად ბევრის მნახველ კაცს აქვს. „საკეტი სადაა?“ – მკითხა უემოციო ხმით. ცოტა არ იყოს, გავოგნდი. როგორ შეამჩნია ამ პატარა ცინიკოსმა ჩემი საბედისწერო შეცდომა ასე სწრაფად? „ჯერ არ მაქვს“, – გამოვტყდი მე, – „ახლა უნდა ვიყიდო.“

„აბა, ველოსიპედს სად გააჩერებ?“ – ჩამეძია. „სადმე დავმალავ.“ „კარგია, კარგი, ძალიან ჭკვიანურია“, – თქვა მან ისეთი ტონით, რომელიც, ახლა ვხვდები, პროფესიონალური მოწონება იყო. – „იცი რა, გამოგყვები. მე გაჩვენებ, „თარგეთი“ სადაა.“ მისი ასეთი ყურადღებიანობით გული ამიჩუყდა. ჩემი ველოსიპედის მოსაპარად ზუსტად ერთი დღე აღმოჩნდა საკმარისი. ველოსიპედი 100 დოლარი დამიჯდა. ეს ამბავი კი, ჩემი აზრით, თავისუფლად ღირს 200. სუფთა მოგებაა, თუ დაფიქრდები.

ასე რომ, მეორე დღეს კიდევ ერთი 100-დოლარიანი ველოსიპედი ვიყიდე, მაგრამ ამჯერად ქალაქში საკეტების ტოტალურ დეფიციტს გადავაწყდი; „ვოლმარტშიც“ კი ყველაფერი გაყიდული იყო სტუდენტების მოზღვავების გამო. უნივერსიტეტის წიგნების მაღაზიაში მომიწია მისვლა. შიშისგან შეპყრობილმა ბრწყინვალე გეგმა შევიმუშავე: ველოსიპედს მაღაზიის შიგნით, ოვალური შესასვლელის ერთ კუთხეში მიმალულს გავაჩერებდი, როგორც მოჩვენებას მანქანაში. ყოველ შემთხვევისთვის, ასეთი რუტინა დავნერგე – წიგნების უდარდელ თვალიერებას ვანაცვლებდი შესასვლელისკენ პანიკური, ორწუთიანი სპრინტებით, რათa დავრწმუნებულიყავი, რომ ის კვლავაც იქ იყო. ოცდაათი ნეტარი წუთის განმავლობაში ეს გეგმა მუშაობდა. ოცდამეთერთმეტე წუთზე კი ჩემმა ველოსიპედმა არარსებობის მდგომარეობას მიაღწია. ის გამქრალიყო.

„ამჯერად ქურდს ფეხი დაუცდა“, – გავიფიქრე მე. – „ეს კამერების წინ, ხალხით სავსე შენობაში ჩაიდინეს.“ დახლს მივუახლოვდი ისეთი კაცის თავდაჯერებულობით, რომელსაც ხელში ყველა კოზირი ეჭირა. „უკაცრავად“, – ვთქვი მე. – „ჩემი ველოსიპედი ზუსტად აი, იქ, შესასვლელთან მყავდა გაჩერებული ორი წუთის წინ, ახლა კი გამქრალია.“

გამყიდველმა გოგონამ ღრმა სიბრალულით სავსე მზერით შემომხედა და ადგილობრივი კატეხიზმო წარმოთქვა: „თქვენი პირადი ნივთები თქვენი პრობლემაა.“ „ბოდიში?“ „თქვენს ველოსიპედს აქ ხედავთ?“ – მკითხა და ველოსიპედისგან თავისუფალი ადგილისკენ მიმითითა. „არა, პრობლემაც ეგაა.“ „ესე იგი, გამქრალა“, – დაასკვნა მან უნაკლო ლოგიკით. – „ნივთებს უყურადღებოდ ტოვებ და ისინიც იკარგება. ეს თქვენი პასუხისმგებლობაა.“

გონებაში მომენტალურად შევადგინე სარჩელები თანამშრომლის, კორპორაციის, ილინოისის შტატისა და, შესაძლოა, თვითონ საცალო ვაჭრობის კონცეფციის წინააღმდეგაც. სწორედ ამ დროს, მის გვერდით მდგომმა ბიჭმა ჩაიბურტყუნა: „მგონი, სტეფანი ამბობდა რაღაცას მაგ ველოსიპედზე.“ ამ სახელს ჩავეჭიდე, როგორც მაშველ რგოლს. ამ სტეფანისთან შეხვედრა მოვითხოვე. სანამ ველოდი, გვერდით ჯუჯის მსგავსმა კაცმა ჩამიარა, ჩაიცინა და მითხრა: „აბა, შენ იცი.“ „რაო?“ „ველოსიპედის პოვნაში გისურვებ წარმატებებს! ველოსიპედი დაკარგე.“ დღემდე ვბრაზობ საკუთარ თავზე, რომ მისთვის რაღაც ძალიან, ძალიან საზიზღარი არ ვუთხარი. პატარა ჯუჯა.

ცოტა ხანში მენეჯერი, სტეფანი, გამოჩნდა. ისეთი გამომეტყველება ჰქონდა, როგორიც დაწყებითი კლასების მასწავლებელს, რომელმაც წამით ადრე წებოს ჭამაში გამოგიჭირა. „ველოსიპედი აქ დატოვეთ?“ „დიახ, სულ ორი წუთით, საქმეზე.“ „ოცდაათი წუთი გავიდა“, – შემისწორა მან წამზომის ცივი სიზუსტით. – „მე დავითვალე.“

გავჩუმდი. ესე იგი, ველოსიპედი უსაფრთხოდ იყო. ვიცოდი, ახლა სამეფო დონის გაბრაზებას დავიმსახურებდი, მაგრამ ორსაათიან ქადაგებასაც კი მოვისმენდი საკუთრების სამართალზე, ოღონდ კი ის უკან დამებრუნებინა. „ვინ გითხრათ, რომ ველოსიპედი აქ გაგეჩერებინათ?“ – დაიწყო მან. – „ეს სახიფათოა! ეს უპასუხისმგებლობაა! ყველა ასე რომ მოიქცეს, რა იქნება? კიდევ ერთხელ გააკეთებთ ამას და ამ წიგნის მაღაზიაში შემოსვლა სამუდამოდ აგეკრძალებათ!“ ამ ხალხს მართლაც უყვარს სასჯელები!

სანამ ის ლაპარაკობდა, ჩემი გონება სხვაგან დაფრინავდა. მაინც, ზუსტად როგორ აპირებთ სამუდამო აკრძალვის აღსრულებას? სახის ამომცნობი სისტემით? ჩემს ფოტოს თანამშრომლებს შორის დაარიგებთ? სხვისი სმენის დროს რომ შემოვვარდე? ჩემს სახელს – რომელიც არც კი იცით – მონაცემთა ბაზაში შეიტანთ? ნაღდი ფულით რომ გადავიხადო? ან მეგობარს ვთხოვო ჩემი წიგნების ყიდვა? ისედაც, „ამაზონის“ გამოყენებაც შემიძლია. გარეგნულად კი მონანიე ცოდვილის ღიმილით ვიღიმოდი. ყველაფერზე დავეთანხმე. ის მართალი იყო, მე – მტყუანი, წესები კი – მნიშვნელოვანი. დაშოშმინებულმა მაღაზიის უკანა ნაწილისკენ წამიყვანა. აი, ისიც, ჩემი ველოსიპედი, კუთხეში მარტოდმარტო იდგა და უდანაშაულო გამომეტყველება ჰქონდა. „ახლა წაიყვანეთ თქვენი ველოსიპედი“, – მითხრა მან, სათადარიგო გასასვლელისკენ მიმითითა, – „და ამ უკანა კარიდან გადით. წარმატებებს გისურვებთ სწავლაში.“

ჩემი ველოსიპედი დავიბრუნე. და მას ვეღარავინ წამართმევს.