შენ ამბობ კი, მე ვამბობ არა

დღიურის ჩანაწერი: 2024 წლის 2 დეკემბერი

ცხოვრებაში იმდენი ყალბი სასამართლო პროცესი მინახავს, სათვალავი ამერია. ჩემი, როგორც პროფესიონალი სტუდენტისა და მოყვარული იურისტის კარიერა სავსეა, უფრო სწორად, მოფენილია ასეთი პროცესებით. მახსოვს, ჩემი პირადი იმიტირებული პროცესების მარათონის სასტარტო პისტოლეტმა გვიან, მაგრამ გამაყრუებელი ხმით გაისროლა. თსუ-ში მეორე კურსს ვამთავრებდი, როცა ერთმა თანაკურსელმა, უბედურების მაცნისთვის დამახასიათებელი გულწრფელი შეშფოთებით, მკითხა, მქონდა თუ არა სამსახური. იმ დროს ტელეფონიც კი არ გამაჩნდა — მოწყობილობა, რომელიც, ზოგადი წარმოდგენით, აუცილებელია იმისთვის, რომ სამსახურის თაობაზე დაგიკავშირდნენ. მგონი, ქვეცნობიერად უარის თქმას გავურბოდი: როგორ გეტყვიან „არას“, როცა არაფერს ითხოვ? მაგრამ ჩემს „არაზე“ თანაკურსელმა ღრმა ცნობისმოყვარეობით სავსე მზერით მიპასუხა. ბოლოს და ბოლოს, აკადემიურად სრულიად უსარგებლოს რეპუტაცია არ მქონდა. დავდიოდი ლექციებზე, ვკითხულობდი, გამოცდებსაც კი კარგად ვაბარებდი. ჰოდა, ამ ჩემმა შეწუხებულმა კურსელმა მაცნობა, რომ ჩემი CV-ის საგანგაშო სიგამხდრე ნელი მოქმედების ნაღმი იყო. კონფერენციის სერტიფიკატებისა და სამუშაო გამოცდილების ჯილდოების სოლიდური კოლექციის გარეშე, რეალური სამსახურის შოვნა სტატისტიკურ შეუძლებლობად იქცეოდა. და ასე დაიწყო ჩემი დიდი საბუთომანია, სერტიფიკატების მანიაკალური გროვება იმის დასამტკიცებლად, რომ მე, ფაქტობრივად, ვარსებობდი.

რეზიუმეს გასქელების ამ სავარჯიშოს დიდი ნაწილი იმიტირებულ სასამართლო პროცესებს ეკავა. უკვე მომიწია გონებაში იმ კლიენტთა კონსულტირების შეჯიბრებაზე დაბრუნება, რომელიც უდიდესი უპირატესობით მოვიგე, მაგრამ ერთმა ცბიერმა პიროვნებამ ხელიდან გამომგლიჯა. თუმცა მთავარი სანახაობა ყოველთვის კლასიკური იმიტირებული პროცესი იყო: შენი გუნდი, მოსარჩელის ან მოპასუხის როლში, ცდილობს მოიგოს გამოგონილი საქმე ისე, თითქოს სასწორზე ნამდვილი ფული იდოს. უნდა ვაღიარო, ეს შესანიშნავი გამოცდილებაა. სწავლობ არგუმენტაციას, მოსამართლის უემოციო სახის წაკითხვის ფაქიზ ხელოვნებას, საჯარო გამოსვლებს, როგორ გაუძლო დაკითხვას ცრემლების გარეშე და ყველა სხვა ინგრედიენტს, რაც სასამართლო გამარჯვების ტკბილი ნამცხვრისთვისაა საჭირო. მე ეს ყველაფერი გულმოდგინედ გავიარე. ჩემი კვალიფიკაცია აბსოლუტური ნულიდან დავიწყე და ავაშენე... ნუ, იმ ნიშნულამდე, რაც ნულზე საგრძნობლად მაღლა დგას.

ჩემი კოლექციის მარგალიტი, რა თქმა უნდა, 2023-2024 წლების ვის მუტის შეჯიბრება იყო, რომელზეც თსუ-ს გუნდს ვამზადებდი. გადავიტანეთ მართლაც ბიბლიური სიმძაფრის მოსამზადებელი პერიოდი, რომელსაც ტკბილი დასასრული მოჰყვა, თუმცა იმედგაცრუება იმან გამოიწვია, რომ ფინიშის ხაზამდე ერთი ნაბიჯი დაგვაკლდა. შეიძლება ითქვას, თითქმის მიღწეული წარმატება იყო. მიუხედავად ამისა, ჩემი მოსაზრების სისწორე დადასტურდა: სტრატეგია სწორი იყო. ჩემთვის ცოტა მეტად რომ მოესმინათ, კიდევ უფრო შორს წავიდოდით. მაგრამ ეს სხვა TED Talk-ის თემაა.

ამერიკელებს, რა თქმა უნდა, უყვართ კარგი იმიტირებული პროცესები. მათი გუნდები ყოველთვის შთამბეჭდავები არიან, რაშიც დიდად ეხმარებათ ის ფაქტი, რომ შეჯიბრებები მათ მშობლიურ ენაზე იმართება. მქონდა კეთილშობილური იდეა, ილინოისის ვის მუტის გუნდი ჩამომეყალიბებინა — კონცეფცია, რომელსაც თავაზიანი, მაგრამ მტკიცე სიცარიელე შეხვდა პასუხად. არც კი განუხილავთ, რაც თავისთავად ერთგვარი პასუხია. მიუხედავად ამისა, ჩემი დოზის მიღება მაინც მოვახერხე. ჩემი ხელმძღვანელი, პროფესორი პიგუ, ღმერთმა დალოცოს, დამეხმარა რამდენიმე განსაკუთრებით რელევანტურ კურსზე ჩაწერაში, და ასე აღმოვჩნდი „საოჯახო სამართლის პრაქტიკაზე“.

პროფესორი ნამდვილი განძი იყო — ყოფილი მოსამართლე, ხანგრძლივი გამოცდილების მქონე ლექტორი და არჩეული დემოკრატი, რომელმაც თბილად მიმიღო. თავად კურსი ანთროპოლოგიური კურიოზი გახლდათ: მთლიანად გოგონებისგან შედგებოდა, მე კი ერთადერთი მამრობითი სქესის ეგზემპლარი ვიყავი. მსგავსი არაფერი მინახავს. მოსამართლე იმდენად კეთილი აღმოჩნდა, რომ ილინოისის ბავშვთა რელოკაციის შესახებ კანონმდებლობის ცალკე ნაშრომში ანალიზის უფლება მომცა და რამდენჯერმე სადილზეც დამპატიჟა, სადაც ვისაუბრეთ სასამართლო სისტემაზე, ილინოისში იურისტად მუშაობაზე და ცოტაც პოლიტიკაზე. სწორედ მის კურსზე აღმოვჩნდი, კიდევ ერთხელ, იმიტირებული პროცესის რინგთან ახლოს.

ეს იყო საოჯახო-სამართლებრივი დავა, სადაც გუნდები ქმარსა და ცოლს წარმოადგენდნენ ფაკულტეტის სპეციალურად მოწყობილ სასამართლო დარბაზში. იმის გათვალისწინებით, რომ უკვე 400-მდე რეალურ პროცესში მქონდა მონაწილეობა მიღებული, სტუდენტური პროცესის წვრილმანებში ჩაძიების პერსპექტივა დიდად არ მხიბლავდა. თუმცა, მოსამართლემ დიდსულოვნად მომცა უფლება, მისი განდიდებული სამკაულის — ერთგვარი მარჯვენა ხელის — როლში დავსწრებოდი ცერემონიას, რათა დაკვირვება მეწარმოებინა და მცირე უკუკავშირი მიმეცა. პირველ დღეს ცოტა ადრე მივედი და ის უკვე მზადებაში დამხვდა. სტუდენტები, სასამართლოსთვის საუკეთესოდ გამოწყობილები და საქაღალდეებით შეიარაღებულნი, იკრიბებოდნენ. მოწმეებიც კი ჰყავდათ მომზადებული. მოსამართლემ ლექციაზე გულუხვად შესთავაზა ჩემი მომსახურება — „თუ რომელიმე თქვენგანს მოწმე დაგჭირდებათ, ჩვენი ახალგაზრდა მეგობარი თქვენს განკარგულებაშია“ — მაგრამ, სამწუხაროდ, მსურველი არავინ აღმოჩნდა.

სასამართლო დარბაზი ნამდვილის ზუსტი ასლი იყო. საზოგადოებისთვის განკუთვნილი ადგილები, ბარიერი, რომელიც უბრალო მოკვდავებს იურისტებისგან ჰყოფდა, ნაფიც მსაჯულთა ლოჟა და მოსამართლის ამაღლებული კვარცხლბეკი. წარმომედგინა, როგორ ვიჯდებოდი მის გვერდით, განცხადებების გამკეთებელი მდივნის როლში, მაგრამ მან ნაფიც მსაჯულთა ლოჟაში გამამწესა, მასსა და მონაწილეებს შორის. მოსამართლის მანტია მოისხა, ჩაქუჩი მოიმარჯვა და ჩანაწერებს გადახედა. პროცესუალურად იმდენად გამართული იყო, ეჭვი მეპარება, რომელიმე სტუდენტს მისთვის წინააღმდეგობის გაწევა შესძლებოდა, საქმე რეალური რომ ყოფილიყო.

მთელი ეს ამბავი მეხსიერების უფერულ მორევში ჩაიკარგებოდა, რომ არა ერთი... პატარა, თეატრალური დეტალი. გუნდები განლაგდნენ: ორი თეთრკანიანი სტუდენტი მარჯვნივ, ორი შავკანიანი სტუდენტი მარცხნივ. მას შემდეგ, რაც მარჯვენა გუნდმა შესავალი სიტყვა დაასრულა, მეორე მხარის ჯერი დადგა. ერთ-ერთი ახალგაზრდა ქალი კათედრას მიუახლოვდა. და შემდეგ, მართლაცდა გაუგებარი სასცენო მანევრით, ის უბრალოდ კი არ დადგა მის უკან, არამედ ხელით ჩაეჭიდა. მან ავეჯის ეს ნაწილი წინ და უკან, მარცხნივ და მარჯვნივ ათრია და ოთახში უცნაური მოგზაურობა გამართა, სანამ პირდაპირ ჩემ წინ არ დააპარკინგა. სახით მე მომჩერებოდა.

საინტერესო ქორეოგრაფიული არჩევანი იყო, იმის გათვალისწინებით, რომ ადამიანი, ვისთვისაც მას უნდა მიემართა — მოსამართლე — მისგან რამდენიმე მეტრით მარჯვნივ იჯდა. მისი მთელი, დემონსტრაციული წარმოდგენა პირდაპირ მე მომემართებოდა, ადამიანს, რომელიც ნაფიცი მსაჯულიც კი არ იყო. მე, თავის მხრივ, დიდად არ ვუსმენდი. ჩემი გონება ეთერში გაფრენილიყო და უდიდეს ეგზისტენციალურ კითხვას ვეჭიდავებოდი: ზუსტად ვიცი აქ რას ვაკეთებ?

ფარდის დაშვების შემდეგ, დავინახე, როგორ მიუახლოვდა იგივე სტუდენტი მოსამართლეს და რაღაც სასოწარკვეთილ, პოსტ-სათამაშო ანალიზში ჩაება. მას უბრალოდ სურდა, აბსოლუტურად, პოზიტიურად დარწმუნებული ყოფილიყო, რომ მოსამართლემ იცოდა, პრეზენტაციის რომელი ნაწილები ეკუთვნოდა მას და რომელი — მის თანაგუნდელს, სავარაუდოდ იმისთვის, რომ არასწორი ანალიზისთვის განკუთვნილი ნებისმიერი საჯარიმო ქულა სწორ ადრესატთან მისულიყო.

მოსამართლემ, ღმერთმა უშველოს, უბრალოდ უთხრა, რომ ყველაფერი კარგად იყო.